Η διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου για το άκτιστον φώς και οι δικές μας υποχρεώσεις

178-β
Κυρ. Β' Νηστειών

Σήμερα αδελφοί μου, Δευτέρα Κυριακή των Νηστειών, η Εκκλησία μας τιμά την μνήμη του Οσίου πατρός ημών Γρηγορίου του Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης.
Πατερική μορφή του δεκάτου τετάρτου αιώνος. Άγιος της Εκκλησίας μας. Μαχητής της Ορθοδόξου πίστεως και ακλόνητος στύλος των Ορθοδόξων δογμάτων. Αγωνιστής και ομολογητής, νους θεολογικότατος, ή μάλλον υψιπέτης της Θεολογίας.
Ήταν και είναι ο μέγας κήρυξ της Θείας Χάριτος. Είναι αυτός που απέδειξε έμπρακτα ότι το θείον φως της Τριαδικής Θεότητος είναι άκτιστο και όχι κτιστό όπως υπεστήριζε ο αιρετικός και λατινόφρων Βαρλαάμ. Καθοράται δε αυτό το φως από τα μάτια της ψυχής, διά μέσου των ακτίστων ενεργειών του Παναγίου Πνεύματος. Και επιπλέον είναι αυτός που θεμελιώνει και τεκμηριώνει την άθληση της Νοεράς Προσευχής ή για την ακρίβεια της καρδιακής προσευχής, ή της λεγομένης καρδιακής ησυχίας, διότι κατά τον ίδιον Άγιον, ησυχία είναι η νοερή αίσθησις της θείας ουρανίου καλλονής, ή, η κατ’ αίσθησιν νοερά και απλανής ενέργεια του Αγίου Πνεύματος.
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, μέσα από την διδασκαλία και την πράξη της καρδιακής προσευχής, με την επίκληση που γίνεται με το όνομα του Ιησού Χριστού "Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με", προσφέρει αυτόν τον ίδιον τον Χριστόν, μέσα στην καρδιά μας νοερά. Μη σας φαίνεται παράξενο, το βεβαιώνει και ο ίδιος ο Κύριος όταν ομιλεί εξ ονόματος της Αγίας Τριάδος και λέγει ότι «προς αυτόν τον προσευχόμενον νουν, την προσευχομένην και καθαράν καρδίαν, ελευσόμεθα και μονήν παρά αυτώ ποιήσομεν».
Και αλλού επισημαίνεται αγιογραφικά ότι «η Βασιλεία του Θεού εντός ημών εστί».
Αλλά ο Χριστός προσφέρεται όχι μόνος του, αλλά πάντοτε μετά του Θεού Πατρός, και του Αγίου Πνεύματος, ως μία Θεότης, αδιαίρετος και ομοούσιος, εν τρισί προσώποις προσκυνουμένη. Ο Ιησούς Χριστός αδελφοί μου, έχει όνομα, «το υπέρ πάν όνομα, εις το οποίον κάμπτεται παν γόνυ, και επουρανίων και επιγείων και καταχθονίων».
Από την διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά περί ακτίστου φωτός και καρδιακής νοεράς προσευχής, αποδεχόμαστε ημείς οι Χριστιανοί, που ζούμε και αγωνιζόμαστε μέσα σ’ αυτόν τον κόσμον, τόσα, όσα χωράει η καρδιά μας.

Και πόσα χωράει η καρδιά μας; ίσως με ρωτήσετε.
Αυτό εξαρτάται από τον αγώνα που κάνουμε για να καθαριστούμε από τα πάθη μας τηρώντας τις Ευαγγελικές εντολές και συμμετέχοντες στα Πανάγια Μυστήρια. Και τα μεν μυστήρια, Βάπτισμα, Χρίσμα, Θεία Κοινωνία και Ιερά Εξομολόγησις, ενεργούν ανάλογα προς την ενεργουμένη πίστη και τη θέληση που έχουμε γι’ αυτόν τον πνευματικόν αγώνα.
Άλλο να νομίζουμε ότι έχουμε την πίστη και κάνουμε αγώνα και άλλο να τον κάνουμε στην πραγματικότητα. Οι Ευαγγελικές πάλι εντολές προϋποθέτουν την ακριβή τήρησή τους. Αγαπάς τον Θεόν; Τότε και τις εντολές του τηρείς με ακρίβεια, και στα μυστήρια συμμετέχεις. Εάν αγαπάτε με, τας εντολάς τας εμάς τηρήσατε, μας βεβαιώνει και μας παρακαλεί ο ίδιος ο Κύριος.
Τα Πανάγια Μυστήρια και οι Ευαγγελικές εντολές όταν τηρούνται μας οδηγούν στην πίστη και στην αγάπη, στην μετάνοια και την ταπείνωση, στην κάθαρση από τα πάθη. Στο φωτισμό, στην τελείωση, στη θέωση, στον αγιασμό. Και αν αυτά μας φαίνονται αδύνατα και εξωπραγματικά, μερικοί λέει και εξωφρενικά, έρχεται η ζωή των αγίων, μα όλων των αγίων, από του Πρωτομάρτυρος και Αρχιδιακόνου Στεφάνου, μέχρι και του τελευταίου των ημερών μας και μας βεβαιώνει ότι «πάντα δυνατά τω πιστεύοντι». Όλα είναι δυνατά γι’ αυτόν που πιστεύει στην παντοδυναμία του Ιησού Χριστού, διότι «αυτός που πιστεύει μένει εν τω Χριστώ, ο Χριστός εν αυτώ, και ούτος φέρει καρπόν πολύν». Και ότι «τα αδύνατα παρά ανθρώποις δυνατά παρά τω Θεώ εστί».
Όλα είναι δυνατά για τον κάθε χριστιανό, αρκεί να κάμει τον αγώνα εναντίον της αμαρτίας, προστρέχοντας κάθε μέρα στο έλεος και στην αγάπη του Αγίου Θεού, με πολλή προσευχή, με νηστεία των πέντε αισθήσεων και ιδιαιτέρως των ματιών και της γλώσσας, - η σωματική νηστεία εξαρτάται πολύ από την υγεία μας και τις οδηγίες του γιατρού και του εξομολόγου.
Με εγκράτεια πνευματική, με αγόγγυστη υπομονή, και με τόσα άλλα που κατά καιρούς αναλύσαμε και κηρύξαμε. Ο Ευαγγελικός λόγος, ή μάλλον ο λόγος του Θεού, όπως μας προσφέρεται μέσα από την Καινή Διαθήκη, ιδιαίτερα από την Καινή, αλλά και από την διδασκαλίαν των θεοφόρων Πατέρων ημών, και του σημερινού Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, δεν σχολιάζεται, αλλά τηρείται και εφαρμόζεται. Δεν κρίνεται η οδός του Χριστού αλλά ακολουθείται. Δεν γογγύζουμε κατά του Θεού λέγοντας ότι ο λόγος του δεν έχει εφαρμογή στις ημέρες μας και στην εποχή μας. Αλλά υποτασσόμεθα σ’ αυτόν τον λόγον, κάνομε απόλυτη υπακοή. Όπως εκείνος «εγένετο υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε Σταυρού», εις τον ουράνιο Πατέρα, έτσι και μείς οφείλομε να κάνομε όλοι μας υπακοή στο λόγο Του, που είναι για μας, ο λόγος Του, η τροφή που μας χορταίνει, το φως που μας φωτίζει, ο δρόμος που μας οδηγεί, η ζωή που μας σώζει.
Ο δε σημερινός Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ο Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, θέλει όλους εμάς του χριστιανούς τελείους, αγίους, πεφωτισμένους, για να μπορούμε όπως γράφει να γευθούμε με αίσθηση ψυχής όλον τον προσφερόμενον και μεγαλόπρεπον πλούτον της Θείας Χάριτος. Μια δηλαδή θεϊκή αλλοίωση που περνά και στο κεκαθαρμένο σώμα ως ναόν του Θεού, κατ’ αναλογίαν της ψυχοσωματικής προκοπής του αγωνιζομένου αυτού Ορθοδόξου πιστού χριστιανού.
Αυτή η θεϊκή αλλοίωσις αδελφοί μου, της δεξιάς του Υψίστου, είναι μια ζωντανή πραγματικότητα, που εξάγεται από τον όλον άνθρωπον, ως ευωδία του Αγίου Πνεύματος. Ευωδία του Αγίου Πνεύματος.
Τέτοιον Άγιον εμείς οι ανάξιοι και αμαρτωλοί, και τον αγκίξαμε με τα χέρια μας, τον αγκαλιάσαμε, τον ασπαστήκαμε, εισπνεύσαμε την ευωδιασμένη αναπνοή του, και μας ευλόγησε με τα αγία του χεράκια. Όπως ο μακαριστός πατήρ Σωφρόνιος από το Έσσεξ, όπως ο μακαριστός πατήρ Ιάκωβος ο Τσαλίκης, απ’ τον Όσιο Δαβίδ, και εξακολουθούν να μας ευλογούν από τους ουρανούς.
Και δεν είναι μόνον ένας ή δύο ή τρείς ή πέντε ή δέκα. Υπάρχουν κι άλλοι σήμερα, και άλλοι, και άλλοι πολλοί, αφανείς όμως, άγνωστοι, απλοί, ταπεινοί αλλά μακάριοι.
Και όλοι τους αδελφοί μου είναι μια ζωντανή μαρτυρία, μια ζωντανή ομολογία, μια περιφερομένη ζωντανή αφανής ομολογία. Είναι δηλαδή μια απλανής υπόμνησις της αφθάρτου αιώνιας ζωής στη Βασιλεία του Θεού, πάνω στη γη, δηλαδή στον άνθρωπον.
Αυτά βιώνει ο αληθινός Ορθόδοξος χριστιανός, ο πιστός, ο ομολογητής, ο μάρτυρας, ο αγωνιστής. Και τέτοιους μας θέλει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, η Υπεραγία Θεοτόκος, όλοι οι Άγιοι και ο Πανάγιος Θεός.
Είθε να ακολουθήσουμε πιστά τις άγιες συμβουλές του, το εύχομαι με όλη μου την καρδιά,

Αμην.