Κυριακή 31 Δεκεμβρίου 2000
Η έννοια του χρόνου και ο προορισμός μας μέσα από αυτόν στην αιωνιότητα
166-α
Κυρ. 31.12.2000
Σήμερα χριστιανοί μου, δεν κλείνει μόνον το έτος 2000, δεν κλείνει μόνον ο εικοστός αιώνας, αλλά και μια χιλιετία, η δεύτερη, και αρχίζει κανονικά από αύριο η τρίτη χιλιετία. Ένας χρόνος τελειώνει πάντοτε την τριακοστήν πρώτη Δεκεμβρίου. Επομένως το επόμενον έτος, ο επόμενος αιώνας, η επόμενη χιλιετία είναι αφού συμπληρωθεί και ο χρόνος ο κανονικός, και όχι στην αρχή του όπως έγινε πέρσι.
Δύο χιλιάδες χρόνια έκλεισαν από τότε που γεννήθηκε ο Χριστός, 2000 σωτήρια χρόνια. Σωτήρια για τον κάθε άνθρωπο που πιστεύει στον Θεάνθρωπον και Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν, που βαπτίζεται στο όνομά Του, στο όνομα της Αγίας Τριάδος, που εκείνος φανέρωσε και απεκάλυψε. Σωτήρια επαναλαμβάνω για τον άνθρωπον που πιστεύει και βαπτίζεται, που συμμετέχει στα μυστήρια με αίσθημα ευθύνης, που τηρεί το πανάγιον θέλημά Του και που καλλιεργεί κατά δύναμιν, όσο μπορεί, το ταπεινό φρόνημα, την συντριβή και την αληθινή μετάνοια.
Ας έλθουμε όμως στη σημερινή βραδιά, που θα κλείσει το έτος 2000. Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, ο κόσμος τον καινούργιο χρόνο θα τον υποδεχθεί με φωταψίες και βεγγαλικά, με τραγούδια και ευχές. Κυρίως θα ευχηθούμε να είναι καλός και ευλογημένος ο καινούργιος χρόνος, να ζήσουμε Χρόνια Πολλά. Χαρά και ευτυχία να συνοδεύει ολόκληρη τη ζωή μας.
Ασφαλώς στα Χρόνια Πολλά που θα δίνουμε και θα παίρνουμε, υπάρχουν στο βάθος ευχές που αναφέρονται στην καλή υγεία και μακριά από μας οι στεναχώριες, τα βάσανα, οι αρρώστιες, οι θλίψεις και οι πόνοι, σωματικοί και ψυχικοί.
Γιατί όμως όλες αυτές οι ευχές, η χαρά, τα τραγούδια, τα βεγγαλικά, τα σφυρίγματα των πλοίων και τόσα άλλα; Γιατί οι δοξολογίες στις εκκλησίες και στους μητροπολιτικούς ναούς με τόση επισημότητα με την ανατολή του Νέου Έτους;
Γιατί πιστεύω πως η Πρωτοχρονιά που είναι και αυτή ένας ξεχωριστός σταθμός μέσα στη ροή του χρόνου, μας βοηθάει στο να συνειδητοποιήσουμε ότι η ζωή προχωράει, ότι η ζωή συνεχίζεται και μείς αυτής της ζωής απολαμβάνουμε τα αγαθά της. Όλα αυτά τα αγαθά τα απολαμβάνουμε σύμφωνα με το θέλημα του Θεού; - ή όχι;
Αυτό είναι κάτι που θα το δούμε παρακάτω.
Πάντως οι πιο πολλοί από μας, νοιώθουμε τον θρίαμβο της ζωής για τη ζωντανοί μπήκαμε στον καινούργιο χρόνο. Ζωντανοί. Και χαιρόμαστε, και γιορτάζουμε.
Όμως αδελφοί, η ζωή προχωράει. Και όσο προχωράει, τόσο και μικραίνει, τόσο και λιγοστεύει, προχωράει αλλά προς το τέλος της. Τυλίγεται σιγά σιγά, όπως λέγει και ο λαός, το κουβάρι της ζωής και φθάνουμε στο τέρμα, στο θάνατο. Και αυτό είναι περισσότερο από βέβαιο, όσο και αν αποφεύγουμε να το συζητάμε, να το κουβεντιάζουμε ή να το σκεπτόμαστε. Ο θάνατος θα έλθει.
Μερικών χριστιανών, που τα βάσανα είναι πολλά και αξεπέραστα ή ανεπανόρθωτα, κατά το ανθρώπινον, εύχονται στον καινούργιο χρόνο να πεθάνουν, να μη ζήσουν. Γιατί πόνεσαν πολύ, γιατί εξακολουθούν να υποφέρουν.
Και όμως, όπως μας λένε και οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, ο βαθύτερος πανανθρώπινος πόθος είναι και τα βάσανα να τελειώσουν, αλλά και η ζωή να μην τελειώσει. Και αυτή να είναι γεμάτη χαρά, ευτυχία, και να συνεχίζεται για πάντα. Να είναι δηλαδή αιώνια η ζωή μας.
Σαν πιστοί όμως και Ορθόδοξοι Χριστιανοί που είμαστε, γνωρίζουμε πολύ καλά ότι αυτός ο πόθος εκπληρώνεται οπωσδήποτε, πλήρως και καθολικά μόνον κοντά στον Θεόν. Ή αποκλειστικά από τον Θεόν. «Ζωήν αιώνιον έδωκεν ημίν ο Θεός», βεβαιώνει η Αγία Γραφή. Έτσι λοιπόν όσοι πιστεύουν στην Τριαδικότητα του Θεού, στην ενανθρώπισή Του στο πρόσωπον του Ιησού Χριστού εν Βηθλεέμ τη πόλη, εκ Πνεύματος Αγίου και Παρθένου της Μαρίας, πριν από 2000 χρόνια, και συμμετέχουν στα πανάγια σωστικά μυστήρια με συνέπεια στη ζωή τους, όπως το τονίσαμε και προηγουμένως, σε όλους αυτούς ο Θεός δίνει αιώνια ζωή.
Η αιώνιος όμως ζωή υπάρχει στον Υιόν του Θεού, στον Θεάνθρωπον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν, «και αύτη η αιώνιος ζωή, εν τω Υιώ αυτού εστίν», λέγει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης.
Ο Χριστός λοιπόν είναι αυτός που χαρίζει στον άνθρωπον την αιώνια ζωή. Γι’ αυτό ήλθε στον κόσμο. Γι’ αυτό έγινε άνθρωπος χωρίς να πάψει να είναι και τέλειος Θεός. Τι λέγει; «Εγώ ήλθον ίνα ζωήν έχωσιν και περισσόν έχωσιν». Εγώ ήλθα στον κόσμο, λέγει ο ίδιος, για να έχουν τα λογικά πρόβατά μου, οι πιστοί μου χριστιανοί, ζωή, και περίσσια αιώνια ζωή. Πλούτος ανεξάντλητος ζωής. Πολύ ανώτερος και πολύ περισσότερος από όλα τα αγαθά της γής. Γιατί αυτός ο πλούτος είναι άφθαρτος και αιώνιος.
Ο Χριστός λοιπόν, ο Λυτρωτής του κόσμου και προσωπικός Σωτήρας του καθενός από μας, μας χαρίζει διά της πίστεως και της συμμετοχής βέβαια στα μυστήρια, μια υπερφυσική δύναμη, που μέσα από το Άγιον Βάπτισμα, το βασιλικόν Χρίσμα και την Θεία Κοινωνία του Παναγίου Σώματος και του Τιμίου Αίματος αυτού και της μετανοίας, μας αναγεννά και μας δικαιώνει. Και όσο περισσότερο διαρκούν η αληθινή μετάνοια και το ταπεινό φρόνημα, τόσο και περισσότερο κάθε μέρα μεταμορφώνει ολόκληρη τη ζωή μας, την καρδιά μας, την ψυχή μας, το μυαλό μας, τις σκέψεις μας, τις αισθήσεις μας, ακόμα και το σώμα μας.
Και αν στο διάβα της ζωής και του χρόνου που κυλάει πέσουμε και βρωμίσουμε την στολήν της ψυχής μας, Εκείνος και πάλι μέσω της αληθινής μετανοίας μας ξαναδίδει τα πλούσια χαρίσματά Του για να μη χάσουμε την αιώνια ζωή.
Ξαναχαρίζει την υιοθεσία και μας κάνει κληρονόμους της Βασιλείας Του. Εκείνος, ο Χριστός, είναι ο φιλάνθρωπος Θεός, ο πανάγαθος, ο εύσπλαχνος, ο παντελεήμων, ο πανοικτίρμων, αυτός και μόνον.
Εκείνος γίνεται η αστείρευτη πηγή της πνευματικής μας ζωής που δεν έχει τέλος, που δεν φοβάται τον θάνατον, που δεν τρέμει μπροστά στον διάβολο. Που δεν λυγίζει στις θλίψεις της ζωής.
Και κάτι άλλο. Η ζωή μας μαζί με τον Χριστόν, η πνευματική μας δηλαδή ζωή, είναι ξένη προς την αμαρτία, την κάθε είδους αμαρτία. Και θα κάνουμε ένα ειδικό κήρυγμα γι’ αυτό, και μια δική μου μικρή αναδρομή και απολογία.
Την κάθε είδους αμαρτία, της οποίας η πιο οδυνηρή και τελική κατάληξις είναι ο θάνατος. Ο αιώνιος θάνατος, και του σώματος και της ψυχής, δηλαδή η κόλασις, η αιώνιος κόλασις.
Η αμαρτία λοιπόν αδελφοί μου, μας χωρίζει από Κείνον που είναι ο αληθινός Θεός και Ζωή αιώνιος, σύμφωνα με την βεβαιωτική γλώσσα του Ευαγγελιστού Ιωάννου, Πρώτη Επιστολή, 5ο Κεφάλαιο, στίχος 20.
Μας χωρίζει όμως και από τον πλησίον μας, από τον συνάνθρωπό μας, από τον δικό μας άνθρωπο, που είναι και αυτός εικόνα του Θεού. Γι’ αυτό και μεταξύ μας δεν έχουμε ειρήνη, ομόνοια, αγάπη, χαρά. Μπορεί να φταίω μόνον εγώ, μπορεί κάπου αλλού να φταίνε και οι δύο, και οι τέσσερεις, και οι έξι, και οι δέκα, και οι εκατό, όλοι μας.
Έτσι στο χρόνο που πέρασε αυτό να μας απασχολήσει και αυτό να μας προβληματίσει. Η αμαρτία!
Ο Δαυΐδ λέγει κάθε μέρα. Πιστεύω ότι όλοι μας λέμε τον πεντηκοστό ψαλμό. «Την αμαρτία μου εγώ γινώσκω, και η αμαρτία μου ενώπιόν μου εστί διά παντός».
Το πόσο λυπήσαμε το Θεό και το πόσο τραυματίσαμε τον πλησίον μας, γι’ αυτό χρειάζεται να μετανοήσουμε. Και όχι να μετανοήσουμε μια φορά, αλλά να μετανοούμε κάθε μέρα, πρωί μεσημέρι βράδυ και να κλαίμε. Και τότε και μόνον τότε στην Ιερά Εξομολόγηση και στην κρυφή μας προσευχή θα έλθει η Θεία Χάρις και θα καθαρίσει την ψυχή μας, και θα την καταστήσει κατοικία της, θρόνο της. Αυτή η Θεία Χάρις θα μας ξαναενώσει με τον Χριστόν και τον πλησίον. Γι’ αυτό και οι αποφάσεις που θα πάρουμε σήμερα το βράδυ θα πρέπει να είναι μια καινούργια ζωή μαζί με τον Χριστό!
Αν δεν την πάρουμε και δεν την βάλουμε σε πράξη, αύριο μπορεί ή μεθαύριο να είμαστε νεκροί. Χωρίς Χριστόν αιώνιος κόλασις.
Να πάρουμε μια απόφαση για μια ζωή αληθινής μετανοίας, πίστεως, προσευχής, υπομονής και ταπεινού φρονήματος. Μια ζωή πνευματικών αγώνων. Τη ζωή της Χάριτος! Της Χάριτος εκείνης που απορρέει από τα πανάγια σωστικά μυστήρια, για να ζήσουμε όχι μόνον ένα χρόνο, έναν ακόμα χρόνον, ή χρόνια πολλά, αλλά για να ζήσουμε αιώνια στη χαρά της Βασιλείας των Ουρανών.
Γι’ αυτό και ’γω σας εύχομαι να ζήσετε όχι χρόνια πολλά, εκατό ή διακόσα, - μακάρι να ζήσετε – αλλά να ζήσετε ΑΙΩΝΙΑ μαζί με τον Χριστόν στην Ουράνια Βασιλεία της Τριαδικής Θεότητος,
Αμήν.
Κυριακή 24 Δεκεμβρίου 2000
Το πνευματικό νόημα των Χριστουγέννων και με ποιούς τρόπους βιώνεται από μας τους Χριστιανούς
165-γ
Κυρ. Προ των Χριστουγέννων, 2000
Την περασμένη Κυριακή αδελφοί μου είπα τι λέγει η εντολή του Θεού μέσα στην Αγία Γραφή, σχετικά με την ενδυμασία ανδρών και γυναικών, και παρατηρήθηκε και προηγουμένως αυτό.
Η ενδυμασία των ανθρώπων από αρχαιοτάτους χρόνους μέχρι και σήμερα, έχει υποστεί πολλές αλλαγές. Μάλιστα δε κατά τόπους, φυλές και έθνη υπάρχουν πολλές διαφοροποιήσεις.
Πάντοτε όμως και παντού υπήρχε διαφορά στον τρόπον ενδυμασίας των γυναικών από τους άνδρες. Αυτό το βλέπουμε ακόμα και μέσα στην Αγία Γραφή. σαν νόμος και εντολή Θεού, και όπως καταλαβαίνετε για μας τους Ορθοδόξους Χριστιανούς, ο Λόγος του Θεού ισχύει πάντοτε, είναι ο ίδιος, αναλλοίωτος και αιώνιος, χωρίς να τροποποιείται ανάλογα με τις εποχές και τα πάθη μας. «Ο Χριστός χθες και σήμερον, ο αυτός και εις τους αιώνας», βεβαιώνει ο Απόστολος Παύλος. Έτσι αν στις ημέρες μας οι χριστιανοί, με την ενδυμασία τους αλλάζουν φύλο, από γυναικείο σε ανδρικό και αντιστρόφως, αυτό απαγορεύεται ρητά από τον νόμον του Θεού.
Εμένα προσωπικά σαν ιερέα της Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας με ενδιαφέρει η ενδυμασία όλων, μόνον μέσα στον Ιερό Ναό, στη Θεία Λατρεία, εδώ στη Θεία Κοινωνία όταν έρχεσθε, όταν προσέρχεσθε στο γάμο, στη βάπτιση ή στην εξομολόγηση.
Εξ αφορμής λοιπόν μιας κακής και πεισματάρικης συμπεριφοράς μιας ψυχής, ο Θεός για να την συνετίσει, της έδειξε με όνειρο πολύ αποκαλυπτικό ποια θα πρέπει να είναι η ενδυμασία της όταν εκκλησιάζεται, όχι όταν είναι έξω.
Το πώς όμως θα ντύνεσθε εσείς, στην ιδιωτική σας ζωή, άνδρες και γυναίκες, στο σπίτι, στη δουλειά, στο δρόμο, στις κοινωνικές σας υποχρεώσεις και λοιπά, αυτό είναι και δική σας ευθύνη. Αυτό που αφορά εμένα σαν ιερέα, το επαναλαμβάνω, είναι αποκλειστικά και μόνον ο χώρος εδώ της εκκλησίας που είναι και ιερός.
Παρά ταύτα, εγώ προσωπικά, πολύ σπάνια όπως θα το γνωρίζετε κιόλας, κάνω παρατηρήσεις και υποδείξεις πάνω σ’ αυτό το θέμα. Αφήνω να έλθει ο φωτισμός, για να καταλάβετε έτσι σεις, πιο είναι το καθήκον σας απέναντι στο Θεό και να το εφαρμόζετε. Αυτά είπα και αυτά εννοούσα την περασμένη Κυριακή και νομίζω ότι έγινα σαφής.
Και ας έλθουμε στη σημερινή μας Κυριακάτικη ομιλία.
Χριστός γεννάται, δοξάσατε.
Χριστός εξ ουρανών, απαντήσατε.
Χριστός επί γης, υψώθητε.
Σαράντα δύο χρόνια χριστιανοί μου που είμαι κληρικός, ιερεύς, και λειτουργός του Υψίστου και εξομολόγος, αυτές τις ημέρες των Χριστουγέννων, αλλά και όλων των άλλων εορτών του Δωδεκαημέρου, με απασχολεί πάντοτε το πνευματικό νόημα αυτών των αγίων ημερών, που ασφαλώς είναι κάτι το πολύ βαθύ, το υπέροχο και συγχρόνως ακατάληπτο.
Αν τις ημέρες αυτές τις αντιμετωπίζουμε και τις χαιρόμαστε μόνον με τους στολισμούς και τα Χριστουγεννιάτικα δένδρα, και μάλιστα με τους φαντασμαγορικούς στολισμούς, με τους χιλιάδες πολύχρωμους φωτισμούς στους δρόμους και στις βιτρίνες των καταστημάτων, τις φωτοβολίδες, τα γλέντια και τις διασκεδάσεις, και τότε δεν πετύχαμε, δεν πετύχαμε απολύτως τίποτε για την ωφέλεια της ψυχής μας απ’ αυτές τις άγιες ημέρες. Είναι όντως πολύ ωραία και εντυπωσιακά, και εγώ εντυπωσιάστηκα και ευχαριστήθηκα, όταν την νύχτα βλέπουμε τους πολύχρωμους φωτισμούς, στα μπαλκόνια και στα δένδρα των σπιτιών, στους κεντρικούς δρόμους και στις βιτρίνες των μεγάλων καταστημάτων. Όλα αυτά και θα τα απολαύσουμε και θα τα θαυμάσουμε.
Αλλά, υπάρχει ένα αλλά. Θα κρατήσουμε εκείνα που δένουν ολόκληρη την οικογένεια, σε μια πνευματική ενότητα μέσα στο αληθινό πνεύμα των εορτών. Να ζήσουμε δηλαδή σε μια ατμόσφαιρα καθαρώς μυστηριακή, με εκκλησιασμό από τις πέντε το πρωί. Με Ιερά Εξομολόγηση που θα προηγηθεί πριν από μέρες αρκετές. Με Θεία Κοινωνία και με πνευματικές συζητήσεις και ιερά μελέτη γύρω από το βαθύ και πνευματικότητα νόημα της εορτής των Χριστουγέννων, που μπορούμε να το κάνουμε και στο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι.
Αλήθεια, πώς θα δοξάσουμε τη Γέννηση του Σωτήρος Χριστού;
Πού θα Τον προϋπαντήσουμε και με ποιόν τρόπον θα υψωθούμε μέχρι τον ουράνιο θρόνο Του;
Αυτά ψάλαμε και αυτά ζητάει η Εκκλησία μας αυτές τις ημέρες.
Αν μέσα μας αδελφοί μου, αν μέσα μας λέω, δεν ζήσουμε μια ζωογόνο αλλαγή, μεταβολή της ψυχής μας σε φάτνη πνευματική, τότε σε τίποτα δεν θα μας ωφελήσουν οι φαντασμαγορικές και πολύχρωμες διακοσμήσεις και διασκεδάσεις και τα δώρα. Αν εσείς και γω δεν βιώσουμε την προσωπική μας αναγέννηση, και αν μέσα στις καρδιές των παιδιών μας δε γεννήσουμε την ελπίδα της σωτηρίας, ότι Χριστός αληθινός Θεός εγεννήθη εν Βηθλεέμ τη πόλη μέσα σε ένα στάβλο, από μια παρθένα γυναίκα, τη Μαριάμ, την Υπεραγία Θεοτόκο.
Αν λέω δεν γίνουν όλα αυτά, τότε οι γιορτές απέτυχαν το σκοπό τους. Και τον απέτυχαν επειδή βρήκαν τις καρδιές μας παγωμένες, αδιάφορες, κλειστές… Οι γιορτές που έρχονται αδελφοί μου, κάθε χρόνο δεν είναι μόνο για ευχές και «χρόνια πολλά», και «χρόνια πολλά», αλλά για Ευαγγελικούς και πνευματικούς προβληματισμούς.
Στο πώς δηλαδή θα γίνουμε σωστότεροι χριστιανοί, και
με περισσότερο ταπεινό πνεύμα,
με περισσότερη υπομονή, μακροθυμία και ανοχή.
Με περισσότερη αγάπη στις πράξεις μας, που δεν την έχουμε αυτήν την αγάπη, ούτε εγώ.
Με περισσότερη πίστη προς τον Θεόν και
με περισσότερη αληθινή και συντετριμμένη μετάνοια.
Όλα τα άλλα μπορεί να χρειάζονται, και τα παιχνίδια και τα δώρα και τα στολίσματα, όπως τα τονίσαμε προηγουμένως, αλλά χωρίς Χριστόν τα πάντα είναι ανώφελα, άχρηστα, ουτοπία, ένα τίποτα. Και αυτό διότι η Ευρωπαϊκή νοοτροπία και ο Αμερικανισμός εμποροποίησαν την πνευματικότητα και την ουσία των μεγάλων αυτών εορτών, και έτσι μείναμε και μένουμε μόνο στη φιγούρα, στη βιτρίνα, δηλαδή στην επιφάνεια. Μια ματιά γύρω μας και η διαπίστωση είναι όντως τραγική και απογοητευτική. Και παιχνίδια και δώρα και στολισμοί, και δένδρα και φώτα και ρεβεγιόν, όλα για την κατανάλωση, όλα για την κατανάλωση, τίποτα για την ψυχή.
Τα πάντα για την ψυχή προσφέρονται μέσα στον ναό. Μέσα στην εκκλησία, τις ιερές ακολουθίες, τις ιερότατες αυτές ακολουθίες αυτών των ημερών με τα υπέροχα γράμματα που ψάλλει η Εκκλησία μας.
Δύο πράγματα θα σας πω από την παιδική μου ηλικία για να τα συγκρίνουμε με την σημερινή άνοστη πραγματικότητα.
Το πρώτο πράγμα που βλέπαμε εμείς τα παιδιά εκείνη την εποχή του ’35 του ’38 και του 1940 και ’45, ήταν το γενικό άσπρισμα. Άσπριζαν τις μάντρες, τις αυλές, τα πέτρινα πεζοδρόμια, τα σπίτια μέσα και έξω, τους κορμούς των δένδρων μέχρι τη μέση. Γενικό καθάρισμα. Ο στολισμός ήταν πολύ φτωχικός. Εκείνο στο οποίο επέμεναν ήταν η καθαριότητα και η εξωτερική και η εσωτερική.
Έτσι το πρωινό των Χριστουγέννων, ξυπνούσαν μια ώρα νωρίτερα οι νοικοκυρές, για να συγυρίσουν και στρώσουν το σπίτι, έτσι ώστε όταν θα γυρίσουν από την εκκλησία, να τους περιμένει ολοκάθαρο το σπιτικό. Γιατί; Εμείς όλα τα πιτσιρίκια εκείνης της εποχής ρωτούσαμε γιατί αυτή η τόση σχολαστικότητα στο άσπρισμα και γενική ετοιμασία του σπιτιού και η απάντησις των μεγάλων ήταν συνήθως διπλή.
Πρώτον γιατί ήταν Χριστούγεννα και
Δεύτερον γιατί ο Χριστούλης που γεννήθηκε στη Βηθλεέμ θα ήταν ο ΠΡΩΤΟΣ επισκέπτης στο σπίτι μας, μαζί με τους αγγέλους και τους μάγους εκ Περσίας.
Πω πώω, λέγαμε εμείς, θα ήρχετο ο Χριστούλης; Στο σπίτι μας; Μα πώς; Πότε; Πώς μπορεί να γίνει αυτό το πράγμα; Με ποιο τρόπο; Και οι μεγάλοι μας απαντούσαν με πολλή φυσικότητα, απάντηση που πρέπει να δίδετε και σεις οι γονείς. Δεν θα πάμε όλοι μαζί οικογενειακώς να κοινωνήσουμε; Ναι, ε λοιπόν όλοι εμείς, ο μπαμπάς, η μαμά, ο παππούς, η γιαγιά, τα παιδιά, μαζί με τη Θεία Κοινωνία θα φέρουμε και τον Χριστό στο σπίτι μας. Μαζί Του θα γιορτάσουμε, μαζί Του θα περάσουμε καλά και αγιασμένα Χριστούγεννα.
Καταπληκτικό και θαυμάσιο και εξαίσιο αλλά δεν υπάρχει σήμερα στην εποχή μας πάρα πολύ σπάνια. Ο Χριστός στο φτωχικό μας ή στην καλύβα μας, ή και στο αρχοντικό μας.
Επαναλαμβάνω Χριστούγεννα με τον Χριστόν στο σπίτι. Με τον Χριστόν στο σπίτι και στην οικογένειά μας.
Δυστυχώς σήμερα οι περισσότεροι Νεοέλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί, γιορτάζουν Χριστούγεννα χωρίς Χριστόν.
Το δεύτερο πράμα που ήθελα να σας πω, αναφέρεται στα δώρα. Τα δώρα χαρίζονταν σε δυο κατηγορίες. Τα πρώτα είχαν σχέση με τα Χριστούγεννα, και ήταν συνήθως ένα ζευγάρι κάλτσες, ένα ζευγάρι παπούτσια, το παντελόνι, μια γραβάτα, ένα πουκάμισο και τα λοιπά και τα λοιπά, ένα παλτό, ένα φόρεμα,… Αυτά τα φορούσαν οι χριστιανοί τα Χριστούγεννα για πρώτη φορά, για να αγιαστούν και αυτά μέσα στην εκκλησία. Όπως η Εκκλησία αγιάζει τα σπίτια, αγιάζει τα χωράφια, τα αμπέλια και τις στάνες με τα ζώα τους κήπους και τα πηγάδια, τα γεννήματα με τους καρπούς και τόσα άλλα, έτσι και στο Χριστουγεννιάτικο εκκλησιασμό κάθε τι καινούργιο που φορούσαμε πάνω μας, έπρεπε να αγιαστεί εκείνη την ημέρα για να στεριώσει, για να φορεθεί με υγεία, με χαρά πνευματική.
Χάθηκε και αυτό το ευλογημένο έθιμο, έθιμο που έφερνε πιο κοντά τον άνθρωπο με την Εκκλησία και τις γιορτές, που τον έντυνε πνευματικά γιατί τα πάντα αγιάζει ο Χριστός με την Εκκλησία Του.
Τα δεύτερα δώρα ήταν για την Πρωτοχρονιά και ήσαν βέβαια διάφορα παιχνιδάκια για τα μικρά παιδιά που έφερνε συνήθως ο Άγιος Βασίλειος ή αργά το βράδυ ή το πρωί πρωί.
Θα μπορούσα βέβαια να αναφερθώ και σ’ άλλα, αλλά ήδη πέρασε η ώρα.
Σήμερα οι γιορτές βγήκαν από την Εκκλησία και από την δεμένη οικογένεια και δόθηκαν στις φιέστες, στις ξενόφερτες μουσικές στη διασκέδαση και στο φαγοπότι.
Χάθηκαν δυστυχώς οι πνευματικές αξίες, και παραμερίστηκε η ουσία και το πνεύμα των θρησκευτικών εορτών και μάλιστα των Χριστουγέννων. Και όχι μόνον.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, η Ορθοδοξία μας αδελφοί μου, δεν αρνιέται επαναλαμβάνω τις πανηγυρικές εκδηλώσεις και δεν αποστρέφεται τις πληθωρικές διακοσμήσεις, εορταστικές διακοσμήσεις που γίνονται κάθε φορά, αλλά δε μένει σ’ αυτές. Η Εκκλησία κάνει κάτι πολύ μεγάλο. Προχωρεί βαθύτερα. Γι’ αυτό κάνουμε το κήρυγμα, για να μπορέσουμε όλοι μαζί να μπούμε βαθύτερα στο πνευματικό νόημα των εορτών και αυτό να μεταβιβάσουμε, στους συντρόφους μας, στα παιδιά μας, στους γείτονές μας, στους συγγενείς μας και στους φίλους μας.
Προτείνει και εφαρμόζει δηλαδή, την αδιάσπαστη αρμονία μεταξύ τους πνευματικού και υλικού στοιχείου των εορτών με σκοπό την πνευματοποίηση των τύπων και όλων των ποικίλων εκδηλώσεων, των εξωτερικών εκδηλώσεων που έχουν αυτές οι εορτές. Και από κεί να μας οδηγήσει σε προσωπική συνάντηση με τον Θεόν, με τον Σωτήρα μας Ιησούν Χριστόν, με αυτόν που πρέπει να προϋπαντήσουμε.
Ο Χριστός για μας τους Ορθοδόξους Χριστιανούς, δεν γεννήθηκε απλώς και μόνον πριν 2000 χρόνια – τώρα τελειώνουν τα 2000 χρόνια, από μεθαύριο αρχίζει ο καινούργιος αιώνας – αλλά εξακολουθεί να είναι παρών, ο ζωντανός Θεός και μας προσφέρεται κάθε μέρα μέσα από τα πανάγια μυστήρια, μέσα από την Αγία Του Εκκλησία, μέσα από το Άγιόν Του Ποτήριον.
Η Θεία Κοινωνία, το πνεύμα της μετανοίας, η Ιερά Εξομολόγησις, η δακρύβρεκτος προσευχή, ο Ευαγγελικός λόγος και πολλά άλλα, είναι αυτά που φέρνουν τον Χριστόν στις καρδιές μας και έτσι μόνον μπορούμε να γιορτάσουμε Χριστούγεννα.
Και τότε και τα πάντα πνευματοποιούνται, και οι τύποι, και οι διακοσμήσεις των εορτών και πλημμυρίζει η καρδιά μας από αγάπη και συγγνώμη.
Βέβαια η πραγματικότητα είναι τραγική, γιατί γύρω μας βλέπουμε οι άνθρωποι να σωριάζονται σε ερείπια. Είναι η τρομακτική διάλυση της οικογένειας, είναι η αύξησις των εκτρώσεων, είναι η πείνα, είναι η ανεργία, είναι η φτώχεια, είναι η αύξησις των ασθενειών και ειδικά των ποικίλων μορφών του καρκίνου, τα τρομερά ατυχήματα που έχει η πατρίδα μας, οι αναπηρίες και τόσα άλλα.
Εντούτοις όμως ο αληθινός Ορθόδοξος Χριστιανός, ανησυχεί, αγωνιά, προσεύχεται. Και παρακαλεί αυτόν τον Θεόν που συνεχώς γεννάται εκ Παρθένου, ΓΕΝΝΑΤΑΙ εκ Παρθένου, γεννιέται κάθε φορά, κάθε μέρα μέσα στην Αγία μας Εκκλησία, πάνω στην Αγία Τράπεζα και στις καρδιές μας. Και προσεύχεται σ’ αυτόν. Και νηστεύει και αγρυπνεί τις νύχτες και κλαίει και για τις δικές του αμαρτίες τις πολλές, αλλά και για τις αμαρτίες όλων των ανθρώπων που βρίσκονται μακριά και δεν ξέρουν πώς να γιορτάσουν Χριστούγεννα. Άλλωστε είναι και ο μόνος που μπορεί να βιώσει αυτό το μεγάλο νόημα της εορτής αυτής.
Αδελφοί μου, τη χαρά των Χριστουγέννων την εύχομαι σε σας, προσωπικά και στις οικογένειές μας, και στις οικογένειές σας, αλλά και σείς όμως να την εύχεσθε σε μένα, και πριν πω το «αμήν», επειδή το βράδυ δεν θα βρεθούμε στις εκκλησίες για να παρακολουθήσουμε τον εσπερινό, τον οποίον εμείς κάναμε χθες το βράδυ μαζί με τις Μεγάλες Ώρες, γι’ αυτό αργά και καθαρά από τους ιεροψάλτες μας, να ψάλουμε όλοι μαζί το απολυτίκιο των Χριστουγέννων.
Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου 2000
Το Μαρτύριο, οι Μάρτυρες, οι Άγγελοι και η προτροπή γιά νέους Αγίους
4.12.2000 Αγ. Βαρβάρας
165 - α
Αλήθεια αδελφοί μου, πώς τιμάται ένας Άγιος της Εκκλησίας μας; Ή μάλλον πώς πρέπει να τιμούμε εμείς οι σημερινοί Νεοέλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί, την Μεγαλομάρτυρα Αγία Βαρβάρα; Και μάλιστα εμείς που εκκλησιαζόμαστε στον Ιερό Ναό της;
Πολλές φορές έχουμε πει ότι τους Αγίους τους τιμάμε όταν μιμούμεθα το φρόνημά τους. Όταν ακολουθούμε τον τρόπον της ζωής τους. Όταν καλλιεργούμε τις δικές τους αρετές και ειδικά την έμπρακτη πίστη τους, που έφτανε μέχρι την ομολογία και το μαρτύριο.
Την βοήθεια για την μίμηση των Αγίων, μας την προσφέρει η Αγία μας Εκκλησία με τα σωστικά της Μυστήρια, το Βάπτισμα, το Χρίσμα, τη Θεία Ευχαριστία και την Ιερά Εξομολόγηση, καθώς επίσης και με την ακριβή τήρηση των Ευαγγελικών εντολών και την καλλιέργεια των θειοτάτων αρετών.
Οι Πατέρες λένε ότι στους εσχάτους καιρούς που τα αγιασμένα παραδείγματα θα λείπουν από τις κοινωνίες των ανθρώπων, και θα βασιλεύει και θα επικρατεί τότε η υλοκρατία, η ειδωλολατρία, ο πανσεξουαλισμός και ο σατανισμός ή η σατανολατρεία, τότε οι ολίγοι σωζόμενοι χριστιανοί, το μικρό ποίμνιον, θα λάβουν δόξα και τιμή μαρτύρων.
Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης αδελφοί μου, απευθυνόμενος στους μάρτυρας, λέγει τα εξής:
-Σεις οι άγιοι μάρτυρες, ανεδείχθητε το μέγιστο παράδειγμα υπομονής, υπομονής μέχρι θανάτου. Σεις οι άγιοι μάρτυρες, νέοι και νέες, παρακινείτε όλους ημάς τους ολογιψύχους, τους ραθύμους και αμελείς προς μίμησιν του μαρτυρίου σας. Σεις όλοι οι άγιοι μάρτυρες, από τα νήπια της Βηθλεέμ και του τριετούς Αγίου Κηρύκου, μέχρι και τους πλέον γεροντοτέρους μάρτυρας και ιερομάρτυρας, όπως ήταν ο Άγιος Χαράλαμπος, πάνω από εκατό ετών, σεις λοιπόν που αναπληρώσατε κατά τον Απόστολο Παύλο τα υστερήματα των θλίψεων του Χριστού εν τη σαρκί ημών και εγεννήθητε θέατρον τω κόσμω, και αγγέλοις και ανθρώποις, εις μεν τους αιρετικούς και απίστους κατέστητε ντροπή και λύπη και ατιμία και έλεγχος δριμύς. Εις τους δε ευσεβείς χριστιανούς, τιμή και καύχημα και δόξα και χαρά.
Και συνεχίζοντας ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης βεβαιώνει τα εξής:
-Όπως στα πονηρά πνεύματα, στους δαίμονας δηλαδή, το Άγιον και σωστικόν μαρτύριόν σας έγινε πόνος και φρίκη και αθυμία ανυπόφορος, έτσι και στους αγγέλους, στα μακάρια αυτά ουράνια πνεύματα, το μαρτύριό σας έγινε χαρά ανέκφραστος. Αγαλλίασις ανεκλάλητος και ευφροσύνη αιώνιος.
Ναι αδελφοί μου, τα αγγελικά λειτουργικά πνεύματα και τάγματα όντως χαίρονται και συναγάλλονται στο άκουσμα μαρτυρίου και σταυρωμένης ομολογίας. Γι’ αυτό και επιθυμούν να σκύβουν στη θεωρία αυτή των μαρτυρικών θανάτων των μαρτύρων βοηθώντας και ενισχύοντας αυτούς.
Ο δε Άγιος Κυπριανός μας λέγει περίπου τα εξής:
-Όσον αγάλλονται και δοξάζονται οι ουράνιες ταξιαρχίες των ασωμάτων δυνάμεων, από την μακαρία θέα της τρισηλίου ακτίστου δόξης του εν Τριάδι Θεού, άλλο και τόσον μακαρίζονται και χαίρονται διότι βλέπουν και απολαμβάνουν τους αγίους μάρτυρας ανάμεσα στα δια Χριστόν και Κύριον μακάρια πάθη και μαρτύρια.
Εδώ δηλαδή ο Άγιος Κυπριανός, ταυτίζει την δόξα και την μακαριότητα των αγγέλων με τα μαρτύρια των Αγίων Μαρτύρων με το πάθος και το μαρτύριον που γίνεται δια τον Σωτήρα Ιησούν Χριστόν.
Και συνεχίζει τονίζοντας κάτι πολύ σημαντικό:
-Αν, αν λέγει, μπορούσαν να ζηλέψουν οι άγγελοι, εκείνο που θα ζήλευαν θα ήταν το μαρτύριο των Αγίων μαρτύρων. Βέβαια τέτοιο πράγμα δε γίνεται γιατί οι άγγελοι είναι απαθείς, αλλά έτσι τονίζεται όμως από τον Άγιο Κυπριανό επίσκοπο Κύπρου, το ανυπέρβλητο μεγαλείο των Αγίων μας μαρτύρων.
Πολλοί εκ των Αγίων μαρτύρων είναι θαυματουργοί, είναι μυροβλήτες, είναι τροπαιοφόροι, είναι ιατροί και ιαματικοί, οι δε άγιοι μάρτυρες διακρίνονται στις εξής κατηγορίες.
Στους μεγαλομάρτυρες,
στους καλλινίκους μάρτυρες,
στους ιερομάρτυρες,
στους οσιομάρτυρες,
στους οσιοπαρθενομάρτυρες,
στους νεομάρτυρες και
στους εθνομάρτυρες.
Όλοι τους όμως υπήρξαν φωστήρες της οικουμένης, ματωμένοι πύργοι της ευσεβείας, φύλακες ομολογηταί της Εκκλησίας, αιματοβαμμένα ρόδα του Ουρανού.
Χριστιανοί μου, η Αγία Βαρβάρα, υπέστη μαρτυρικό διωγμό και θάνατο από τα χέρια του πατέρα της. Μήπως το ίδιο δε συμβαίνει κατά κάποιον τρόπον και σήμερα όταν νέοι και νέες στρέφονται προς την Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού και μάλιστα όταν επιθυμούν να ενδυθούν το τιμιότατον ράσο;
Πόλεμοι, διωγμοί, πιέσεις, απειλές, κοροϊδίες, ειρωνίες, ακόμα και εκβιασμοί από το οικείον περιβάλλον, δημιουργούν μια αφόρητη κατάσταση σε όλους εκείνους, μικρούς και μεγάλους, νέους και νέες, εγγάμους και αγάμους, που αποφασίζουν να βρουν τον προορισμό τους και την σωτηρία τους κοντά στο Χριστό, στην Εκκλησία Του και στα Μυστήριά της, στο Ευαγγέλιο και στις θείες του εντολές.
Βλέποντας και θαυμάζοντας την Αγία Βαρβάρα, τη μικρή αυτή παρθένο κόρη και μεγαλομάρτυρα, ας προσέλθουμε όλοι μας σιωπηλά, και σήμερα το βράδυ και αύριο ολόκληρη την ημέρα, και με ευλάβεια πολλή ας ασπασθούμε στην Αγία της εικόνα το ιερό μαρτυρικό πρόσωπό της που ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός το στεφάνωσε με δόξα και τιμή πολλή. Ας μας επιτραπεί ακόμα να τολμήσουμε να πούμε όπως λέγει ένας άγιος να ασπαστούμε και τα χείλη της Αγίας με τα οποία ομολόγησε φωνάζοντας: «Είμαι χριστιανή πατέρα!» Και έπεσε κάτω σφαγμένη από τον σκληρόκαρδο και δήμιο εκείνον πατροκτόνον.
Είναι όντως μέγιστο και εξαίσιο το θαύμα της Ορθοδόξου μας πίστεως αδελφοί μου. Και αν γυρίσουμε πίσω στα χρόνια των μαρτύρων και μαζί εκεί με τις ουράνιες αρχαγγελικές δυνάμεις, νοερά θα παρακολουθήσουμε ένα εξαίσιο θαύμα : τους αθλητάς της πίστεως να συμπλέκονται μέσα στο μαρτύριο με τους αντιπάλους της αμαρτίας, παρακολουθούμενοι και ενισχυόμενοι από τους αγγέλους.
Χριστιανοί μου, πολλά και ποικίλα τα κατορθώματα των Αγίων μαρτύρων της Εκκλησίας μας. Είναι αυτά που έθρεψαν γενεές γενεών πιστών χριστιανών. Γενεές πιστών μέσα από τα συναξάρια και τα γεροντικά, που οι πατέρες έλεγαν στα παιδιά τους, οι μητέρες στις θυγατέρες τους, οι παππούδες και οι γιαγιάδες στα εγγόνια τους. Είναι αυτά που τρέφουν και τροφοδοτούν όσους από μας σήμερα το θέλουν και το επιθυμούν.
Έχουμε όμως και σήμερα ανάγκη από νέο αίμα μαρτύρων. Αίμα και ιδρώτα αγίων. Στην εποχή μας, την άγονη εποχή μας, την άγονη από ήθος αληθινό, τη στείρα εποχή μας, τη στείρα από την πίστη, την ολιγόψυχη και μοιχαλίδα αυτή εποχή μας, στην εποχή μας αυτή λέω, μας λείπουν όχι τα αγαθά, όχι οι γνώσεις, όχι οι επιστήμες, όχι οι ευκολίες της ζωής, όχι οι απολαύσεις, αλλά μας λείπουν οι ιεραπόστολοι, οι όσιοι, οι ομολογηταί και οι μάρτυρες. Ναι, μας λείπουν και οι άγιοι χριστιανοί. Από τέτοιους έχουμε σήμερα ανάγκη. Από κανέναν άλλον. Μόνον από αγίους χριστιανούς. Από αποστόλους και ομολογητάς και μάρτυρας και οσίους έχει ανάγκη η εποχή μας, η πατρίδα μας, η Ορθόδοξη Ελλάδα μας, την οποίαν θέλουν να αποχριστιανοποιήσουν οι κρατούντες σήμερα, και έχοντες στα χέρια τους το χρήμα και τον πλούτο.
Και θέλουν να διώξουν την πίστη μας από την πατρίδα μας, απ’ την κοινωνία μας, απ’ τις εργασίες μας, απ’ τα σπίτια μας, και το καταφέρνουν σιγά σιγά μέσω της τηλεοράσεως. Διά τούτο λοιπόν, γι’ αυτό και εμείς, ας μου επιτρέψετε να κάνουμε μια προσευχή και να κλείσουμε μ’ αυτήν:
Δέσποτα Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός ημών,
δια πρεσβειών της Υπεραγίας Θεοτόκου και της Αγίας ενδόξου Μεγαλομάρτυρας Βαρβάρας,
στείλε μας Αγίους για να μας διδάξουν,
στείλε μας αγίους για να μας φωτίσουν,
στείλε μας αγίους για να τους ακολουθήσουμε,
στείλε μας αγίους για να τους μιμηθούμε,
στείλε μας Κύριε αγίους διότι ο θερισμός πολύς και οι εργάται ολίγοι.
Στείλε μας Κύριε και αγίους ιερείς, και όχι σαν και μένα, για να ποιμάνουν μετά συνέσεως και ορθοφρόνως τα λογικά Σου πρόβατα. Ναι Κύριε,
στείλε μας αγίους και μάρτυρας και αποστόλους και εργάτας του Ευαγγελίου,
στείλε μας αγίους χριστιανούς,
στείλε μας αγίους ιερείς,
Αμήν.
165 - α
Αλήθεια αδελφοί μου, πώς τιμάται ένας Άγιος της Εκκλησίας μας; Ή μάλλον πώς πρέπει να τιμούμε εμείς οι σημερινοί Νεοέλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί, την Μεγαλομάρτυρα Αγία Βαρβάρα; Και μάλιστα εμείς που εκκλησιαζόμαστε στον Ιερό Ναό της;
Πολλές φορές έχουμε πει ότι τους Αγίους τους τιμάμε όταν μιμούμεθα το φρόνημά τους. Όταν ακολουθούμε τον τρόπον της ζωής τους. Όταν καλλιεργούμε τις δικές τους αρετές και ειδικά την έμπρακτη πίστη τους, που έφτανε μέχρι την ομολογία και το μαρτύριο.
Την βοήθεια για την μίμηση των Αγίων, μας την προσφέρει η Αγία μας Εκκλησία με τα σωστικά της Μυστήρια, το Βάπτισμα, το Χρίσμα, τη Θεία Ευχαριστία και την Ιερά Εξομολόγηση, καθώς επίσης και με την ακριβή τήρηση των Ευαγγελικών εντολών και την καλλιέργεια των θειοτάτων αρετών.
Οι Πατέρες λένε ότι στους εσχάτους καιρούς που τα αγιασμένα παραδείγματα θα λείπουν από τις κοινωνίες των ανθρώπων, και θα βασιλεύει και θα επικρατεί τότε η υλοκρατία, η ειδωλολατρία, ο πανσεξουαλισμός και ο σατανισμός ή η σατανολατρεία, τότε οι ολίγοι σωζόμενοι χριστιανοί, το μικρό ποίμνιον, θα λάβουν δόξα και τιμή μαρτύρων.
Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης αδελφοί μου, απευθυνόμενος στους μάρτυρας, λέγει τα εξής:
-Σεις οι άγιοι μάρτυρες, ανεδείχθητε το μέγιστο παράδειγμα υπομονής, υπομονής μέχρι θανάτου. Σεις οι άγιοι μάρτυρες, νέοι και νέες, παρακινείτε όλους ημάς τους ολογιψύχους, τους ραθύμους και αμελείς προς μίμησιν του μαρτυρίου σας. Σεις όλοι οι άγιοι μάρτυρες, από τα νήπια της Βηθλεέμ και του τριετούς Αγίου Κηρύκου, μέχρι και τους πλέον γεροντοτέρους μάρτυρας και ιερομάρτυρας, όπως ήταν ο Άγιος Χαράλαμπος, πάνω από εκατό ετών, σεις λοιπόν που αναπληρώσατε κατά τον Απόστολο Παύλο τα υστερήματα των θλίψεων του Χριστού εν τη σαρκί ημών και εγεννήθητε θέατρον τω κόσμω, και αγγέλοις και ανθρώποις, εις μεν τους αιρετικούς και απίστους κατέστητε ντροπή και λύπη και ατιμία και έλεγχος δριμύς. Εις τους δε ευσεβείς χριστιανούς, τιμή και καύχημα και δόξα και χαρά.
Και συνεχίζοντας ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης βεβαιώνει τα εξής:
-Όπως στα πονηρά πνεύματα, στους δαίμονας δηλαδή, το Άγιον και σωστικόν μαρτύριόν σας έγινε πόνος και φρίκη και αθυμία ανυπόφορος, έτσι και στους αγγέλους, στα μακάρια αυτά ουράνια πνεύματα, το μαρτύριό σας έγινε χαρά ανέκφραστος. Αγαλλίασις ανεκλάλητος και ευφροσύνη αιώνιος.
Ναι αδελφοί μου, τα αγγελικά λειτουργικά πνεύματα και τάγματα όντως χαίρονται και συναγάλλονται στο άκουσμα μαρτυρίου και σταυρωμένης ομολογίας. Γι’ αυτό και επιθυμούν να σκύβουν στη θεωρία αυτή των μαρτυρικών θανάτων των μαρτύρων βοηθώντας και ενισχύοντας αυτούς.
Ο δε Άγιος Κυπριανός μας λέγει περίπου τα εξής:
-Όσον αγάλλονται και δοξάζονται οι ουράνιες ταξιαρχίες των ασωμάτων δυνάμεων, από την μακαρία θέα της τρισηλίου ακτίστου δόξης του εν Τριάδι Θεού, άλλο και τόσον μακαρίζονται και χαίρονται διότι βλέπουν και απολαμβάνουν τους αγίους μάρτυρας ανάμεσα στα δια Χριστόν και Κύριον μακάρια πάθη και μαρτύρια.
Εδώ δηλαδή ο Άγιος Κυπριανός, ταυτίζει την δόξα και την μακαριότητα των αγγέλων με τα μαρτύρια των Αγίων Μαρτύρων με το πάθος και το μαρτύριον που γίνεται δια τον Σωτήρα Ιησούν Χριστόν.
Και συνεχίζει τονίζοντας κάτι πολύ σημαντικό:
-Αν, αν λέγει, μπορούσαν να ζηλέψουν οι άγγελοι, εκείνο που θα ζήλευαν θα ήταν το μαρτύριο των Αγίων μαρτύρων. Βέβαια τέτοιο πράγμα δε γίνεται γιατί οι άγγελοι είναι απαθείς, αλλά έτσι τονίζεται όμως από τον Άγιο Κυπριανό επίσκοπο Κύπρου, το ανυπέρβλητο μεγαλείο των Αγίων μας μαρτύρων.
Πολλοί εκ των Αγίων μαρτύρων είναι θαυματουργοί, είναι μυροβλήτες, είναι τροπαιοφόροι, είναι ιατροί και ιαματικοί, οι δε άγιοι μάρτυρες διακρίνονται στις εξής κατηγορίες.
Στους μεγαλομάρτυρες,
στους καλλινίκους μάρτυρες,
στους ιερομάρτυρες,
στους οσιομάρτυρες,
στους οσιοπαρθενομάρτυρες,
στους νεομάρτυρες και
στους εθνομάρτυρες.
Όλοι τους όμως υπήρξαν φωστήρες της οικουμένης, ματωμένοι πύργοι της ευσεβείας, φύλακες ομολογηταί της Εκκλησίας, αιματοβαμμένα ρόδα του Ουρανού.
Χριστιανοί μου, η Αγία Βαρβάρα, υπέστη μαρτυρικό διωγμό και θάνατο από τα χέρια του πατέρα της. Μήπως το ίδιο δε συμβαίνει κατά κάποιον τρόπον και σήμερα όταν νέοι και νέες στρέφονται προς την Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού και μάλιστα όταν επιθυμούν να ενδυθούν το τιμιότατον ράσο;
Πόλεμοι, διωγμοί, πιέσεις, απειλές, κοροϊδίες, ειρωνίες, ακόμα και εκβιασμοί από το οικείον περιβάλλον, δημιουργούν μια αφόρητη κατάσταση σε όλους εκείνους, μικρούς και μεγάλους, νέους και νέες, εγγάμους και αγάμους, που αποφασίζουν να βρουν τον προορισμό τους και την σωτηρία τους κοντά στο Χριστό, στην Εκκλησία Του και στα Μυστήριά της, στο Ευαγγέλιο και στις θείες του εντολές.
Βλέποντας και θαυμάζοντας την Αγία Βαρβάρα, τη μικρή αυτή παρθένο κόρη και μεγαλομάρτυρα, ας προσέλθουμε όλοι μας σιωπηλά, και σήμερα το βράδυ και αύριο ολόκληρη την ημέρα, και με ευλάβεια πολλή ας ασπασθούμε στην Αγία της εικόνα το ιερό μαρτυρικό πρόσωπό της που ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός το στεφάνωσε με δόξα και τιμή πολλή. Ας μας επιτραπεί ακόμα να τολμήσουμε να πούμε όπως λέγει ένας άγιος να ασπαστούμε και τα χείλη της Αγίας με τα οποία ομολόγησε φωνάζοντας: «Είμαι χριστιανή πατέρα!» Και έπεσε κάτω σφαγμένη από τον σκληρόκαρδο και δήμιο εκείνον πατροκτόνον.
Είναι όντως μέγιστο και εξαίσιο το θαύμα της Ορθοδόξου μας πίστεως αδελφοί μου. Και αν γυρίσουμε πίσω στα χρόνια των μαρτύρων και μαζί εκεί με τις ουράνιες αρχαγγελικές δυνάμεις, νοερά θα παρακολουθήσουμε ένα εξαίσιο θαύμα : τους αθλητάς της πίστεως να συμπλέκονται μέσα στο μαρτύριο με τους αντιπάλους της αμαρτίας, παρακολουθούμενοι και ενισχυόμενοι από τους αγγέλους.
Χριστιανοί μου, πολλά και ποικίλα τα κατορθώματα των Αγίων μαρτύρων της Εκκλησίας μας. Είναι αυτά που έθρεψαν γενεές γενεών πιστών χριστιανών. Γενεές πιστών μέσα από τα συναξάρια και τα γεροντικά, που οι πατέρες έλεγαν στα παιδιά τους, οι μητέρες στις θυγατέρες τους, οι παππούδες και οι γιαγιάδες στα εγγόνια τους. Είναι αυτά που τρέφουν και τροφοδοτούν όσους από μας σήμερα το θέλουν και το επιθυμούν.
Έχουμε όμως και σήμερα ανάγκη από νέο αίμα μαρτύρων. Αίμα και ιδρώτα αγίων. Στην εποχή μας, την άγονη εποχή μας, την άγονη από ήθος αληθινό, τη στείρα εποχή μας, τη στείρα από την πίστη, την ολιγόψυχη και μοιχαλίδα αυτή εποχή μας, στην εποχή μας αυτή λέω, μας λείπουν όχι τα αγαθά, όχι οι γνώσεις, όχι οι επιστήμες, όχι οι ευκολίες της ζωής, όχι οι απολαύσεις, αλλά μας λείπουν οι ιεραπόστολοι, οι όσιοι, οι ομολογηταί και οι μάρτυρες. Ναι, μας λείπουν και οι άγιοι χριστιανοί. Από τέτοιους έχουμε σήμερα ανάγκη. Από κανέναν άλλον. Μόνον από αγίους χριστιανούς. Από αποστόλους και ομολογητάς και μάρτυρας και οσίους έχει ανάγκη η εποχή μας, η πατρίδα μας, η Ορθόδοξη Ελλάδα μας, την οποίαν θέλουν να αποχριστιανοποιήσουν οι κρατούντες σήμερα, και έχοντες στα χέρια τους το χρήμα και τον πλούτο.
Και θέλουν να διώξουν την πίστη μας από την πατρίδα μας, απ’ την κοινωνία μας, απ’ τις εργασίες μας, απ’ τα σπίτια μας, και το καταφέρνουν σιγά σιγά μέσω της τηλεοράσεως. Διά τούτο λοιπόν, γι’ αυτό και εμείς, ας μου επιτρέψετε να κάνουμε μια προσευχή και να κλείσουμε μ’ αυτήν:
Δέσποτα Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός ημών,
δια πρεσβειών της Υπεραγίας Θεοτόκου και της Αγίας ενδόξου Μεγαλομάρτυρας Βαρβάρας,
στείλε μας Αγίους για να μας διδάξουν,
στείλε μας αγίους για να μας φωτίσουν,
στείλε μας αγίους για να τους ακολουθήσουμε,
στείλε μας αγίους για να τους μιμηθούμε,
στείλε μας Κύριε αγίους διότι ο θερισμός πολύς και οι εργάται ολίγοι.
Στείλε μας Κύριε και αγίους ιερείς, και όχι σαν και μένα, για να ποιμάνουν μετά συνέσεως και ορθοφρόνως τα λογικά Σου πρόβατα. Ναι Κύριε,
στείλε μας αγίους και μάρτυρας και αποστόλους και εργάτας του Ευαγγελίου,
στείλε μας αγίους χριστιανούς,
στείλε μας αγίους ιερείς,
Αμήν.
Πέμπτη 26 Οκτωβρίου 2000
Ο πνευματικός και πρακτικός τρόπος συμμετοχής του χριστιανού στη γιορτή ενός Αγίου
164 α
Αγρυπνία Αγίου Δημητρίου 2000
Σήμερα αδελφοί μου γιορτάζουμε με ύμνους και ωδές πνευματικές, τον Μεγαλομάρτυρα Άγιο Δημήτριο τον Μυροβλήτη και πολιούχο της Θεσσαλονίκης.
Κάθε γιορτή έχει πλούσιες πνευματικές προσφορές που είναι ανάλογες με τους τρόπους που συμμετέχουμε σ’ αυτή.
- Ο πρώτος τρόπος είναι λειτουργικός, δηλαδή με τον εκκλησιασμό και την Θεία Κοινωνία.
- Ο δεύτερος τρόπος έγκειται στην πνευματική προετοιμασία που κάνουμε με την νηστεία, την αγρυπνία, την προσευχή, την εγκράτεια και την Ιερά Εξομολόγηση. Αυτός ο τρόπος είναι καθαρά προσωπικός, και βασίζεται στις προσπάθειες που κάνει ο πιστός χριστιανός, για να μιμηθεί το κατά δύναμιν, όσο δηλαδή μπορεί, τον Άγιο που τιμά, αγαπά, ευλαβείται και γιορτάζει. Άλλωστε «μνήμη Αγίου, μίμησις Αγίου».
Και όταν όλες οι προσπάθειές του με το έλεος και τη χάρη του Θεού πετύχουν το στόχο τους, τότε ολόκληρος ο άνθρωπος μεταμορφώνεται και θεώνεται. Οι προσπάθειες όμως του πιστού χριστιανού περνάνε από την τήρηση των Ευαγγελικών εντολών και την καλλιέργεια των αντιστοίχων αρετών. Αυτό σημαίνει κόπους, πόνους, θλίψεις, στεναχώριες, πιέσεις, διωγμούς, ακόμα και μαρτύριο που τις περισσότερες φορές είναι αφόρητα ψυχικό.
Γι’ αυτό και ένας νεώτερος Άγιος συμβουλεύει προς αυτήν την κατεύθυνση τα εξής :
- Τι λέγει ο Θεός; τι παρακαλεί; Αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν; Και αγαπάτε αλλήλους. Αγαπάτε τους εχθρούς υμών και καλώς ποιείτε τοις μισούσιν υμάς. Ευλογείτε και μη καταράσθε. Αλλά δεν πρέπει ποτέ να αποστρεφόμαστε και να περιφρονούμε τον κάθε συνάνθρωπό μας για τον οποίον σταυρώθηκε ο Χριστός, και να μη φθονούμε ποτέ εκείνους που προοδεύουν στην ζωή τους.
Μια συμβουλή των πατέρων της Εκκλησίας μας είναι το μην ατιμάσεις δάκρυον. Δηλαδή μην ατιμάσεις και περιφρονήσεις τον πλησίον σου, τον αδελφόν σου, τον συνάνθρωπό σου, που είναι πονεμένος, δυστυχισμένος, ανάπηρος, αγαθούλης, αγράμματος και πτωχός.
Να μην καλλιεργούμε κακούς λογισμούς για τον πλησίον μας, όσες και αν μας δίνει αφορμές. Αντιθέτως μάλιστα να έχουμε και να φτιάχνουμε καλούς λογισμούς για τον κάθε άνθρωπο. Και αυτό πολύ περισσότερο, για όλους εκείνους τους χριστιανούς τους οποίους ο Θεός έχει προικίσει με πλήθος αρετών και χαρισμάτων. Αυτοί για κανέναν λόγο δεν πρέπει να αποστρέφονται τον αμαρτωλό που χρειάζεται βοήθεια, είτε αυτή είναι υλική είτε αυτή είναι ηθική.
Και κάτι άλλο που τονίζουν οι πατέρες της Εκκλησίας μας είναι το μην ατιμάσεις ξένον, χάριν του οποίου ξενίτευσε ο Χριστός, αφού η Αγιογραφική εντολή είναι «φιλόξενοι εις αλλήλους, άνευ γογγυσμών».
Και στρεφόμενοι οι πατέρες προς τους εμπόρους αλλά και στον κάθε χριστιανόν, λένε: «Μη πλουτίζετε από τον ιδρώτα των φτωχών, και πολύ περισσότερο μην θησαυρίζετε κλέβοντας, απατώντας, αδικώντας, και ψευδόμενοι συνεχώς και ασυστόλως.
Τρίτη προτροπή των πατέρων της Εκκλησίας μας είναι το μη θαυμάζεις ό διαρρέει κρατούμενον, δηλαδή μη θαυμάζεις τον πλούτον, τη δόξα, την εξουσία, την ηδονή, την κοσμική γνώση, το κάλλος της νιότης και τόσα άλλα, διότι τίποτε από αυτά δεν είναι μόνιμον, τα πάντα έρχονται και παρέρχονται. Τότε τι πρέπει να κάνεις; Θαύμασον την αρετήν, και μίσησον κακίαν, πονηρίαν και διάβολον. Και τι άλλο να κάνεις χριστιανέ μου; Να υπομένεις αγόγγυστα, να μακροθυμείς προς όλους, να συγχωρείς τους πάντες, γιατί συ πρώτος συγχωρέθηκες από τον Θεό. Να προσεύχεσαι πρωί μεσημέρι βράδυ, κάθε μέρα, όλη μέρα, κατά το «αδιαλλείπτως προσεύχεσθαι», και ειδικότερα με την ευχούλα, το "Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με".
Να δείχνεις την πίστη σου προς τον Χριστόν και την Εκκλησία, με τα καλά σου έργα, την καθημερινή σου ομολογία και τη συμμετοχή σου στα σωστικά μυστήρια της Ιεράς Εξομολογήσεως και Θείας Κοινωνίας. «Μνήμη Αγίου – Μίμησις Αγίου». Τι άλλο μπορεί να σημαίνει αυτό; Ομολογία, μαρτύριο ψυχικό, συντριβή, ταπείνωσις, μετάνοια.
Έτσι, αν σε ξέχασαν δεν πειράζει.
Σε αδίκησαν, ξέχασέ το.
Σε περιφρόνησαν, να χαίρεσαι.
Σε βλαστημάνε; Να προσεύχεσαι.
Σε κατηγορούν; Μην αντιλογείς.
Σου αφαιρούν το λόγο; Μη λυπάσαι.
Σε κοροϊδεύουν; Μην απαντάς!
Σου βρίζουν τα Θεία; Διαμαρτυρήσου προσευχόμενος.
Σε κακολογούν; Μην αντιμάχεσαι.
Θυμώνουν μαζί σου; Να παραμείνεις ήρεμος.
Σου βρίζουν την πίστη σου; Δώσε την καλήν ομολογίαν.
Σε συκοφαντούν και ειρωνεύονται; Να μακροθυμείς.
Δεν ακούνε τις συμβουλές σου τα παιδιά; Πέσε στα γόνατα.
Έφταιξες; Ζήτησε συγγνώμη.
Ταραχή και εκνευρισμός ανάμεσά μας; Και ιδιαίτερα μέσα στην οικογένεια; Δές που έφταιξες εσύ και όχι ο άλλος.
Έχεις υγεία; Δόξαζε τον Θεόν.
Ταλαιπωρείσαι από αρρώστιες; Δόξαζε και πάλιν τον Θεόν.
Ανεργία, φτώχεια και γκρίνια μέσα στο σπίτι και στην οικογένεια; Νήστεψε. Αγρύπνησε, κάνε προσευχή πολλή.
Έπεσες στην αμαρτία; Σήκω με την μετάνοια;
Ξανάπεσες στην αμαρτία; Πάλι σήκω!.
Ξαναέπεσες για εκατοστή φορά; Ελεηνολόγησε τον εαυτόν σου. Φτήστον. Στέναξε βαθειά. Κλάψε. Χτύπησε το στήθος σου και φώναξε δυνατά: «Ο Θεός μου ελέησόν με τον αμαρτωλόν».
Αγαπάς τον Θεό, την Παναγία, τους Αγίους; Τήρησον τας εντολάς. Εάν αγαπάτε με, τας εντολάς τας εμάς τηρήσατε, προτρέπει και βεβαιώνει ο ίδιος ο Κύριος.
Αγαπάς αληθινά τον πλησίον σου; Να το αποδείξεις με τις θυσίες σου.
Ιδού αδελφοί μου, μερικές πρακτικές συμβουλές, που μας δίνουν οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, και που όλες μαζί τείνουν στην μίμηση του Αγίου που γιορτάζουμε κάθε φορά ξεχωριστά.
Μόνον με αυτές τις εφαρμογές – ασφαλώς θα υπάρχουν και άλλες πάρα πολλές – γίνεται η προσωπική μας ζωή πολιτεία αγίων και οδός Χριστού, αλλά και Σταυρός Χριστού και Ανάστασις Χριστού και Μεταμόρφωσις Χριστού, δηλαδή μίμησις και θέωσις.
Είθε χριστιανοί μου αυτόν τον δρόμον του Χριστού να ακολουθήσουμε όλοι μας, για να καταστούμε, να γίνουμε δηλαδή διά του Αγίου Πνεύματος και της Θείας Χάριτος, μιμητές Αγίων, μιμητές Ιησού Χριστού,
Αμήν.
Αγρυπνία Αγίου Δημητρίου 2000
Σήμερα αδελφοί μου γιορτάζουμε με ύμνους και ωδές πνευματικές, τον Μεγαλομάρτυρα Άγιο Δημήτριο τον Μυροβλήτη και πολιούχο της Θεσσαλονίκης.
Κάθε γιορτή έχει πλούσιες πνευματικές προσφορές που είναι ανάλογες με τους τρόπους που συμμετέχουμε σ’ αυτή.
- Ο πρώτος τρόπος είναι λειτουργικός, δηλαδή με τον εκκλησιασμό και την Θεία Κοινωνία.
- Ο δεύτερος τρόπος έγκειται στην πνευματική προετοιμασία που κάνουμε με την νηστεία, την αγρυπνία, την προσευχή, την εγκράτεια και την Ιερά Εξομολόγηση. Αυτός ο τρόπος είναι καθαρά προσωπικός, και βασίζεται στις προσπάθειες που κάνει ο πιστός χριστιανός, για να μιμηθεί το κατά δύναμιν, όσο δηλαδή μπορεί, τον Άγιο που τιμά, αγαπά, ευλαβείται και γιορτάζει. Άλλωστε «μνήμη Αγίου, μίμησις Αγίου».
Και όταν όλες οι προσπάθειές του με το έλεος και τη χάρη του Θεού πετύχουν το στόχο τους, τότε ολόκληρος ο άνθρωπος μεταμορφώνεται και θεώνεται. Οι προσπάθειες όμως του πιστού χριστιανού περνάνε από την τήρηση των Ευαγγελικών εντολών και την καλλιέργεια των αντιστοίχων αρετών. Αυτό σημαίνει κόπους, πόνους, θλίψεις, στεναχώριες, πιέσεις, διωγμούς, ακόμα και μαρτύριο που τις περισσότερες φορές είναι αφόρητα ψυχικό.
Γι’ αυτό και ένας νεώτερος Άγιος συμβουλεύει προς αυτήν την κατεύθυνση τα εξής :
- Τι λέγει ο Θεός; τι παρακαλεί; Αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν; Και αγαπάτε αλλήλους. Αγαπάτε τους εχθρούς υμών και καλώς ποιείτε τοις μισούσιν υμάς. Ευλογείτε και μη καταράσθε. Αλλά δεν πρέπει ποτέ να αποστρεφόμαστε και να περιφρονούμε τον κάθε συνάνθρωπό μας για τον οποίον σταυρώθηκε ο Χριστός, και να μη φθονούμε ποτέ εκείνους που προοδεύουν στην ζωή τους.
Μια συμβουλή των πατέρων της Εκκλησίας μας είναι το μην ατιμάσεις δάκρυον. Δηλαδή μην ατιμάσεις και περιφρονήσεις τον πλησίον σου, τον αδελφόν σου, τον συνάνθρωπό σου, που είναι πονεμένος, δυστυχισμένος, ανάπηρος, αγαθούλης, αγράμματος και πτωχός.
Να μην καλλιεργούμε κακούς λογισμούς για τον πλησίον μας, όσες και αν μας δίνει αφορμές. Αντιθέτως μάλιστα να έχουμε και να φτιάχνουμε καλούς λογισμούς για τον κάθε άνθρωπο. Και αυτό πολύ περισσότερο, για όλους εκείνους τους χριστιανούς τους οποίους ο Θεός έχει προικίσει με πλήθος αρετών και χαρισμάτων. Αυτοί για κανέναν λόγο δεν πρέπει να αποστρέφονται τον αμαρτωλό που χρειάζεται βοήθεια, είτε αυτή είναι υλική είτε αυτή είναι ηθική.
Και κάτι άλλο που τονίζουν οι πατέρες της Εκκλησίας μας είναι το μην ατιμάσεις ξένον, χάριν του οποίου ξενίτευσε ο Χριστός, αφού η Αγιογραφική εντολή είναι «φιλόξενοι εις αλλήλους, άνευ γογγυσμών».
Και στρεφόμενοι οι πατέρες προς τους εμπόρους αλλά και στον κάθε χριστιανόν, λένε: «Μη πλουτίζετε από τον ιδρώτα των φτωχών, και πολύ περισσότερο μην θησαυρίζετε κλέβοντας, απατώντας, αδικώντας, και ψευδόμενοι συνεχώς και ασυστόλως.
Τρίτη προτροπή των πατέρων της Εκκλησίας μας είναι το μη θαυμάζεις ό διαρρέει κρατούμενον, δηλαδή μη θαυμάζεις τον πλούτον, τη δόξα, την εξουσία, την ηδονή, την κοσμική γνώση, το κάλλος της νιότης και τόσα άλλα, διότι τίποτε από αυτά δεν είναι μόνιμον, τα πάντα έρχονται και παρέρχονται. Τότε τι πρέπει να κάνεις; Θαύμασον την αρετήν, και μίσησον κακίαν, πονηρίαν και διάβολον. Και τι άλλο να κάνεις χριστιανέ μου; Να υπομένεις αγόγγυστα, να μακροθυμείς προς όλους, να συγχωρείς τους πάντες, γιατί συ πρώτος συγχωρέθηκες από τον Θεό. Να προσεύχεσαι πρωί μεσημέρι βράδυ, κάθε μέρα, όλη μέρα, κατά το «αδιαλλείπτως προσεύχεσθαι», και ειδικότερα με την ευχούλα, το "Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με".
Να δείχνεις την πίστη σου προς τον Χριστόν και την Εκκλησία, με τα καλά σου έργα, την καθημερινή σου ομολογία και τη συμμετοχή σου στα σωστικά μυστήρια της Ιεράς Εξομολογήσεως και Θείας Κοινωνίας. «Μνήμη Αγίου – Μίμησις Αγίου». Τι άλλο μπορεί να σημαίνει αυτό; Ομολογία, μαρτύριο ψυχικό, συντριβή, ταπείνωσις, μετάνοια.
Έτσι, αν σε ξέχασαν δεν πειράζει.
Σε αδίκησαν, ξέχασέ το.
Σε περιφρόνησαν, να χαίρεσαι.
Σε βλαστημάνε; Να προσεύχεσαι.
Σε κατηγορούν; Μην αντιλογείς.
Σου αφαιρούν το λόγο; Μη λυπάσαι.
Σε κοροϊδεύουν; Μην απαντάς!
Σου βρίζουν τα Θεία; Διαμαρτυρήσου προσευχόμενος.
Σε κακολογούν; Μην αντιμάχεσαι.
Θυμώνουν μαζί σου; Να παραμείνεις ήρεμος.
Σου βρίζουν την πίστη σου; Δώσε την καλήν ομολογίαν.
Σε συκοφαντούν και ειρωνεύονται; Να μακροθυμείς.
Δεν ακούνε τις συμβουλές σου τα παιδιά; Πέσε στα γόνατα.
Έφταιξες; Ζήτησε συγγνώμη.
Ταραχή και εκνευρισμός ανάμεσά μας; Και ιδιαίτερα μέσα στην οικογένεια; Δές που έφταιξες εσύ και όχι ο άλλος.
Έχεις υγεία; Δόξαζε τον Θεόν.
Ταλαιπωρείσαι από αρρώστιες; Δόξαζε και πάλιν τον Θεόν.
Ανεργία, φτώχεια και γκρίνια μέσα στο σπίτι και στην οικογένεια; Νήστεψε. Αγρύπνησε, κάνε προσευχή πολλή.
Έπεσες στην αμαρτία; Σήκω με την μετάνοια;
Ξανάπεσες στην αμαρτία; Πάλι σήκω!.
Ξαναέπεσες για εκατοστή φορά; Ελεηνολόγησε τον εαυτόν σου. Φτήστον. Στέναξε βαθειά. Κλάψε. Χτύπησε το στήθος σου και φώναξε δυνατά: «Ο Θεός μου ελέησόν με τον αμαρτωλόν».
Αγαπάς τον Θεό, την Παναγία, τους Αγίους; Τήρησον τας εντολάς. Εάν αγαπάτε με, τας εντολάς τας εμάς τηρήσατε, προτρέπει και βεβαιώνει ο ίδιος ο Κύριος.
Αγαπάς αληθινά τον πλησίον σου; Να το αποδείξεις με τις θυσίες σου.
Ιδού αδελφοί μου, μερικές πρακτικές συμβουλές, που μας δίνουν οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, και που όλες μαζί τείνουν στην μίμηση του Αγίου που γιορτάζουμε κάθε φορά ξεχωριστά.
Μόνον με αυτές τις εφαρμογές – ασφαλώς θα υπάρχουν και άλλες πάρα πολλές – γίνεται η προσωπική μας ζωή πολιτεία αγίων και οδός Χριστού, αλλά και Σταυρός Χριστού και Ανάστασις Χριστού και Μεταμόρφωσις Χριστού, δηλαδή μίμησις και θέωσις.
Είθε χριστιανοί μου αυτόν τον δρόμον του Χριστού να ακολουθήσουμε όλοι μας, για να καταστούμε, να γίνουμε δηλαδή διά του Αγίου Πνεύματος και της Θείας Χάριτος, μιμητές Αγίων, μιμητές Ιησού Χριστού,
Αμήν.
Κυριακή 5 Μαρτίου 2000
Η πύλη της μετάνοιας και η αποδοχή της αμαρτωλότητός μας και μιά συγκλονιστική εμπειρία εν Αγίω Πνεύματι
161 β
Κυρ. ΑΠΟΚΡΕΩ 2000
Της μετανοίας άνοιξόν μοι, πύλας Ζωοδότα.
Το πρωί της Κυριακής αδελφοί μου στον όρθρο, και μετά το Εωθινόν Ευαγγέλιο λέγεται χύμα το «Ανάσταση Χριστού θεασάμενοι».
Στη συνέχεια ψάλλεται εμμελώς ο Πεντηκοστός Ψαλμός, και εξέρχεται το Ευαγγέλιο και το προσκυνάει ο λαός. Μετά όμως τον πεντηκοστό ψαλμό, ψάλλονται από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι και την Πέμπτη Κυριακή των Νηστειών, τρία κατανυκτικά τροπάρια τα οποία σηματοδοτούν το Τριώδιο και τη Μεγάλη Σαρακοστή.
«Της μετανοίας άνοιξόν μοι πύλας Ζωοδότα, ορθρίζει γαρ το πνεύμα μου προς ναόν τον Άγιόν Σου», το οποίον και επανέλαβε προηγουμένως ο ιεροψάλτης μας. Παρακαλούμε δηλαδή τον Θεόν να μας ανοίξει την πόρτα της μετανοίας.
Για να μπούμε στο ναό μας, μπαίνουμε από την πόρτα. Για να μπούμε στο σπίτι μας μπαίνουμε από την πόρτα. Για να μπούμε σε μια αίθουσα, σε ένα γραφείο, μπαίνουμε από την πόρτα. Έτσι για να μπούμε στον Παράδεισο και στην Βασιλεία των Ουρανών, πρέπει να μπούμε από την πόρτα. Και αυτή η πόρτα, η θύρα, η πύλη, λέγεται μετάνοια. Αληθινή μετάνοια. Η μετάνοια όμως έχει ένα φόρεμα. Μια στολή, ένα ένδυμα, και αυτό είναι η ταπείνωσις. Της μετανοίας λοιπόν, προηγείται η πλήρης συναίσθησις της αμαρτωλότητός μας, που θα φέρει την συντριβή, τα δάκρυα και την ταπείνωση. Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας, με πολλή πολλή σοφία έβαλε στην πρώτη Κυριακή του Τριωδίου την παραβολή του Τελώνου και Φαρισαίου, για να τονιστεί αυτή η συναίσθησις της αθλιότητός μας και δι’ αυτής η ταπείνωσις. Στη συνέχεια έβαλε στη δευτέρα Κυριακή την παραβολή του ασώτου υιού για να προβάλλει δύο πράγματα:
Αφενός μεν τα σωτηριώδη αποτελέσματα της αληθινής μετάνοιας,
και αφετέρου το άπειρον έλεος και την άπειρη φιλανθρωπία του Θεού προς το πεσμένο του πλάσμα που επιστρέφει μετανοημένο και τεταπεινωμένο στην ολάνοιχτη πατρική, θεϊκή αγκαλιά.
Κατόπιν η Εκκλησία στην τρίτη Κυριακή του Τριωδίου, δηλαδή στη σημερινή Κυριακή, βάζει το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα της Δικαίας Κρίσεως για να μας δείξει ότι η αληθινή μετάνοια και συντριβή παράγει καρπούς δια των οποίων καρπών σώζεται ο άνθρωπος και τάσσεται εις τα δεξιά του Θεού και Πατρός, εις τους ευλογημένους.
«Δεύτε οι ευλογημένοι κληρονομήσατε την ητοιμασμένην υμίν Βασιλεία».
Ποιοι είναι αυτοί οι καρποί της μετανοίας; Είναι τα έργα της πίστεως, είναι τα έργα της αγάπης, που μας τόνισε το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα, είναι τα έργα της πράξεως, είναι η πράξις από την υπακοή μας στο θέλημα του Θεού. Είναι η ακριβής πορεία μας στο δρόμο του Θεού, που οδηγεί στη σωτηρία. Στο τέρμα αυτού του δρόμου, υπάρχει μια πόρτα, μια θύρα. Είναι η πόρτα της μετανοίας. Όταν αυτή ανοίξει, και την ανοίγει η αληθινή μετάνοια, τότε μπαίνουμε στον Παράδεισο.
Τι ψάλαμε όμως μετά το «της μετανοίας άνοιξόν μοι πύλας Ζωοδότα»; Ψάλαμε στο τέλος, θα το αναλύσουμε αργότερα, «τα πλήθη των πεπραγμένων μου δεινών εννοώ ο τάλας, τρέμων την φοβεράν ημέραν της Κρίσεως». Άρα τι μας χρειάζεται πιο πολύ και πάνω απ’ όλα για να μην τρέμω, αυτήν την φοβερή ημέρα της Κρίσεως της φοβεράς του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού; Μας χρειάζεται και μου χρειάζεται η αληθινή μετάνοια.
Να λοιπόν τι μας δείχνει η Εκκλησία μας, με τα κατανυκτικά αυτά τρία τροπάρια. Μας δείχνει με ποιο τρόπο μπαίνουμε στο ναό για να λειτουργηθούμε. Τι λένε όμως οι περισσότεροι από τους χριστιανούς;
- Ε, ας πάμε και στην Εκκλησία.
Και μπαίνουμε μέσα στους ναούς κάποιες Κυριακές, και κάποιες μεγάλες γιορτές με την εντύπωση ότι δήθεν είμαστε καλοί χριστιανοί και ότι κάναμε το καθήκον μας και τίποτα περισσότερο.
Ευτυχώς που υπάρχουν εξαιρέσεις και μάλιστα επαινετές, από χριστιανούς που εκκλησιάζονται για να πάρουν την χάρη της Θείας Λειτουργίας, για να κοινωνήσουν των Αχράντων Μυστηρίων, και πάντοτε όταν βέβαια αυτό τους το επιτρέπει η Εκκλησία, και πάντοτε με πνεύμα συντριβής και μετανοίας και με πλήρη συναίσθηση της αμαρτωλότητός των. Γι’ αυτό και ικετεύουν το Ζωοδότη Κύριο, να τους ανοίξει τις πύλες της μετανοίας και τίποτε άλλο. Διότι μετάνοια, όπως είπαμε και άλλοτε, δεν είναι μόνον ο προθάλαμος του Παραδείσου, αλλά και το κλειδί του.
Αν όμως αδελφοί μου ο Θεός δε δεί μέσα στις καρδιές μας, γιατί τις καρδιές μας τις διαβάζει μόνον ο Θεός, ακόμη καλά καλά ούτε εμείς δεν μπορούμε να τις διαβάσουμε, - γιατί επίτηδες σχηματίσουμε άλλη εικόνα για τον εαυτό μας,- αν λοιπόν ο Θεός μέσα στις καρδιές μας, δεν δει πόθο για μετάνοια, δεν δει λαχτάρα για ταπείνωση, δεν δεί καημό, καημό, πώς να σου το πω, καημό για να ελεηθούμε, δεν δει αγωνία για την σωτηρία μας, αν αυτά δεν τα δεί ο Θεός, τότε πως θα μας ανοίξει τις πύλες της μετανοίας;
Γι’ αυτό και ερχόμαστε πρωί πρωί στον ναόν του Θεού και πριν από το Εωθινό Ευαγγελικό Ανάγνωσμα, για να ακούσουμε αυτό το τροπάριο και να ελεηθούμε. Για να μας ανοιχτούν δηλαδή οι πύλες της μετανοίας, αφού το ψάλουμε και μείς μαζί με τους ιεροψάλτες, αυτοί μας αντιπροσωπεύουν. Είμαστε όλοι λαός του Θεού που φωνάζουμε «της μετανοίας άνοιξον πύλας Ζωοδότα».
Άρα η μετάνοια είναι ένα ειδικό χάρισμα του Θεού που μας κάνει να νοιώθουμε το βάρος της αμαρτίας και το μέγεθος της αθλιότητός μας. Να πούμε ότι το έχουμε αυτό το χάρισμα; Λυπάμαι αλλά δεν το έχουμε. Ή αν το έχουμε είναι σε πολύ μικρό βαθμό και ασήμαντο. Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας διά μέσου αυτών των τροπαρίων, μας προτρέπει να εκκλησιαζόμεθα με αυτό το πνεύμα. Με το πνεύμα της ανάγκης για μετάνοια, για συντριβή, για δάκρυα, για ταπείνωση, διότι κακά τα ψέματα αληθινή μετάνοια δεν έχουμε.
Τα ψευτοδάκρυα, οι συναισθηματισμοί, οι μεταμέλειες, και οι δήθεν στεναχώριες και λύπες μας για τις πτώσεις μας, και άλλα τέτοια τερτίπια, αυτά ΔΕΝ είναι μετάνοια. Θιγμένος εγωισμός είναι, ναι, βέβαια, θιγμένος εγωισμός είναι, μετάνοια όμως δεν είναι.
Και αν τυχόν μας διακρίνουν τέτοιες ψευτοκαταστάσεις, να το πιστέψουμε, είναι ένα τίποτα, διότι μετάνοια δεν είναι. Γι’ αυτό μπαίνοντας μέσα στο ναό, και νοιώθοντας ότι δεν έχουμε την αληθινή μετάνοια, γι’ αυτό και παρακαλούμε θερμά τον Άγιο Θεό, να μας ανοίξει αυτές τις πύλες της μετανοίας, φωνάζοντας όσο πιο δυνατά μπορούμε, αλλά από μέσα μας, «Θεέ μου η μοναδική πόρτα που οδηγεί στη σωτηρία είναι η μετάνοια, δόσ’ μου μετάνοια, μετάνοια αληθινή διότι ήμαρτον εις τον ουρανόν και ενώπιόν Σου. Και κάθε στιγμή αμαρτάνω».
Και τι άλλο μας λέγει στη συνέχεια ο υμνογράφος; «Ορθρίζει γαρ το πνεύμα μου, προς ναόν τον Άγιόν Σου». Τι θα πεί ορθρίζει; Ήλθα πρωί πρωί, στο ναό σου, γι’ αυτό το λόγο. Για να μου δόσεις μετάνοια, μετάνοια αληθινή. Έτσι φανερώνουμε τον καημό μας και τη δυστυχία μας, φανερώνουμε τη γύμνια μας και δε γίνεται αλλιώς. Είμαστε γυμνοί και τετραχειλισμένοι. Όσα καλά λόγια και αν λέμε στο Θεό, και όσα ψευτοέργα κάναμε και δήθεν προσευχές και νηστείες, - τα τόνισε σήμερα η υμνολογία μας στον όρθρο, δεν ξέρω πόσοι τα ακούσατε. - Αν δεν έχουμε επαναλαμβάνω πόθο για ταπείνωση, πόθο για συντριβή, πόθο για να ελεηθεί η ψυχή μας, αν δεν τα δει αυτά ο Θεός δυστυχώς μπορεί να μην μας ανοίξει.
Δεν δυσκολεύεται και δεν καθυστερεί καθόλου να πει και να ομολογήσει ο συντετριμμένος χριστιανός ότι ήλθα στο ναό σου και έφερα τον ναόν του σώματός μου, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το σώμα μας είναι ναός του Αγίου Πνεύματος, αυτόν τον ναόν τον έφερα όλον εσπιλωμένον, δηλαδή βρώμικον, τρισάθλιον και αισχρόν. Δε δυσκολεύεται αυτός που έχει αληθινή μετάνοια και ταπείνωση και όχι ταπεινοσχημία, να δείξει τις βρωμιές της ψυχής του. Να ομολογήσει τα λάθη του.
Η ψυχή που επιστρέφει στο Θεό, με συντριβή και δάκρυα δεν έχει ντροπές και ψευτοσυστολές. Τα ομολογεί όλα ευθύς αμέσως. Ούτε δυσκολεύεται να αναλάβει η ψυχή τις ευθύνες της και να πάρει τον κανόνα της. Όχι να τον τρέμει, να τον ζητάει! Δεν έχει τσιγκουνιές στην ομολογία του ο μετανοημένος χριστιανός. Αυτός ο ναός, ο ναός του σώματός μου, είναι πέρα για πέρα αμαρτωλός. Και είναι αλήθεια διότι το είπε η Εκκλησία. Και η Εκκλησία δεν λέγει ψέματα. Δεν λέει ούτε ψέματα, ούτε υπερβολές ο υμνογράφος που αντιπροσωπεύει όλους εμάς τους χριστιανούς και τον καθέναν μας χωριστά. Ναι, μας λέγει η Εκκλησία δια του Αγίου υμνογράφου, ναι, όλος ο ναός χριστιανέ μου είναι εσπιλωμένος. Είναι δηλαδή βρώμικος, είναι αμαρτωλός διότι άμα πέσει επάνω σου μια ακτίνα από το φως του Θεού, θα φωτιστείς και θα δεις ότι ολόκληρη η ύπαρξίς σου είναι μέσα στην αμαρτία.
Στη συνέχεια όμως, αυτό το ευλογημένο τροπάριο, το πρώτο, έχει ένα «αλλά». Αλλά σωτήριο. Αλλ’ ως οικτίρμων κάθαρον ευσπλάχνως Σου ελέει. Ναι, έτσι είμαι εγώ, είμαι αμαρτωλός, είμαι τρισάθλιος, είμαι και βρώμικος, πέρα για πέρα. Εσπιλωμένος, αισχρος και πληγωμένος πέρα για πέρα. Θα το ομολογείτε μέσα σας, και θα το ομολογώ μέσα μου. Αλλ’ όμως, Σύ είσαι ο Πανάγαθος Θεός, Σύ είσαι εύσπλαχνος Θεός, Σύ είσαι Οικτίρμων Θεός. Σύ είσαι ο Φιλάνθρωπος Θεός και καθάρισέ με, με το σπλαχνικό Σου έλεος.
Γι’ αυτό όταν γράφουμε ονόματα ζωντανών, για να τα μνημονεύσει ο ιερεύς στην πρόθεση, καλόν είναι να ζητάμε πρώτα γι’ αυτούς μετάνοια, φωτισμό, σωτηρία, κι ύστερα για υγεία και για όλα τα άλλα τα αιτήματα και τα οποία βέβαια και αυτά μας είναι πολύ απαραίτητα στη ζωή μας. Γιατί πρέπει να καλυφθούν ένα πλήθος από ανάγκες, αφού δεν είμαστε μόνον ψυχή, δεν είμαστε μόνο πνεύμα, είμαστε και σώμα, και έχουμε και σπίτι και οικογένεια και παιδιά και φροντίδες. Αλλά προηγείται όμως στη μνημόνευση των ζωντανών, ο φωτισμός και η μετάνοια.
Να σας πω μια ιστορία αληθινή;
Είναι Κυριακή σε ένα ναό της επαρχίας λειτουργούν τρείς ιερείς. Μετά το τέλος της Λειτουργίας, και αφού μοιράστηκε το αντίδωρο, ο ένας ιερεύς εξ αυτών, έκανε κατάλυση του Αγίου Ποτηρίου, δηλαδή έφαγε όλο το υπόλοιπο μαζί με τις μερίδες της Παναγίας και των Αγίων, καθώς και με όλα τα ψιχουλάκια που αντιπροσώπευαν τις ψυχές των ζωντανών και των πεθαμένων. Όλα αυτά μαζί, ήσανε ποτισμένα και ζυμωμένα με το Αίμα του Ιησού Χριστού. Έτσι θα κάνω και γω σε λίγο, αφού μοιράσουμε όλο το αντίδωρο. Τελειώνοντας ο ιερεύς αυτός, σκούπισε κατάχλωμος με το μάκτρο το Άγιο Ποτήριο, έπλυνε τα χέρια του τρέμωντας, και σε μια κατάσταση εκτός εαυτού, σωριάστηκε μπροστά στην Αγία Τράπεζα σχεδόν λιπόθυμος. Εφαίνετο πως δεν άντεχε άλλο. Κούρασις να ήταν άραγε;
Οι άλλοι όμως ιερείς τον χλεύασαν και τον κορόιδεψαν. Μάλιστα δε ό ένας εξ αυτών, -τι να πω-, κάλεσε το γιό του που ήταν έξω στο ψαλτήρι και του είπε:
- Έλα βρε, έλα βρε, να δείς εδώ την κατάντια του πατέρα σου…
Ύστερα από καμιά ώρα, ο ιερεύς αυτός που συνήλθε, τον ρώτησε ο γιός του:
- Τι έπαθες πατέρα; Τι σου συνέβη;
Και κείνος του απάντησε:
- Παιδί μου, κατά την κατάλυση του Αγίου Ποτηρίου, συνέβη μέσα στα στήθη μου, στο βάθος της καρδιάς μου, ένα συγκλονιστικό γεγονός. Σα να εγίνετο ένα δικαστήριο. Μια μεγάλη και φοβερή δίκη.
- Τι δικαστήριο; ρώτησε το παιδί. Δεν καταλαβαίνω…
- Να παιδί μου, οι ψυχές των πεθαμένων, που μνημονεύσαμε στην Αγία Πρόθεση, εκλιπαρούσαν για έλεος και σωτηρία. Οι δε ψυχές των ζωντανών, ζητούσαν τρόπον τινά την εκπλήρωση των αιτημάτων του. Αυτό με έλειωσε και δεν το άντεξα. Γι’ αυτό και ξάπλωσα τελείως εξαντλημένος.
Αυτά είπε στο παιδί του.
Σε μένα όμως προσωπικά, και στην ερώτησή μου, πώς ένοιωθε αυτό το δικαστήριο, τι ήταν αυτό, απάντησε:
- Ήταν φοβερά συγκλονιστικό να βλέπεις και να αισθάνεσαι εν Αγίω Πνεύματι, μέσα σου, τις ψυχές των πεθαμένων να απλώνουν τα χέρια τους και να φωνάζουν ικετευτικά και παρακλητικά «Έλεος, έλεος, ΕΛΕΟΣ». Αλλά και οι ψυχές των ζωντανών, με πολύ πόνο να παρακαλούν για διάφορα αιτήματά τους, άλλοι για θεραπεία και ανάρωση των αρρώστων τους, άλλοι για την λύσιν των οικογενειακών δραμάτων, άλλοι για τα απειλούμενα διαζύγια και ομόνοια στο σπίτι, άλλοι για τον φωτισμόν των παιδιών τους, ή για την πρόοδό τους, ή για την αποκατάστασή τους, ή για λύτρωση από τα ναρκωτικά και άλλα πολλά, και πολλοί λίγοι ζητούσαν την μετάνοια.
Όπως γνωρίζουμε βέβαια και καταλαβαίνουμε, τα αιτήματα των χριστιανών μας είναι πολλά. Αλλά δεν είναι μόνον υλικά και αναγκαία για αυτή την παρούσα ζωή. Αλλά είναι και πνευματικά που αφορούν και την αιώνια ζωή. Μόνο ο Θεός γνωρίζει, τι πόνο και τι λαχτάρα, κρύβει το κάθε χαρτάκι με τα ονόματα όταν αυτά γράφονται και δίδονται με συναίσθηση.
Υπήρχε και μια άλλη αίσθηση. Ότι ένα πλήθος από ιερείς, τρέχοντας πότε στους μεν και πότε στους δε, έπαιρναν τα διάφορα αιτήματα και τα προσεκόμιζαν στο θρόνο της χάριτος, στο θρόνο του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού για λύση. Αυτό το πλήθος των ιερέων, αντιπροσωπεύει το πλήθος των Ορθοδόξων κληρικών, που εκείνη την ημέρα λειτούργησαν και μνημόνευσαν κατά χιλιάδες τα ονόματα.
- Καλά, ξαναρώτησα. Όμως εγώ δεν έχω καταλάβει που βρίσκεται η αίσθησις του δικαστηρίου.
Και μου απάντησε ως εξής:
- Στη διάχυτη παρουσία του Θεού, που άλλοτε εξέφραζε την άπειρη φιλανθρωπία Του, και άλλοτε την μέλλουσα όμως, όχι την τωρινή, την μέλλουσα και φοβερά Δικαία Του Κρίση, που θα πραγματοποιηθεί κατά την Δευτέραν αυτού Παρουσίαν. Αυτό ήταν που μου έδινε την αίσθηση της δίκης και του δικαστηρίου. Και ήταν ζωντανή η αίσθησις, και το βίωμα αυτό που με διέλυσε. Με έλειωσε σαν το κερί. Και έπεσα κάτω σχεδόν λιπόθυμος.
Και ο παππούλης δάκρυσε.
Και εδώ τελείωσε η ιστορία.
Είναι αληθινή και δεν αφορά εμένα.
Αν θέλουμε να σωθούμε αδελφοί μου, έχουμε ανάγκη από φωτισμό, από συντριβή, από ταπείνωση, από μετάνοια. Μετάνοια όμως αληθινή. Διότι μόνον η μετάνοια θα μπορέσει να μας βάλει και να μας τοποθετήσει δια του ελέους του φιλανθρώπου Θεού εις τα Δεξιά Του, για να ακούσουμε τον Λόγον Του:
«Δεύτε οι ευλογημένοι του Πατρός μου, κληρονομήσατε την εμήν Βασιλείαν, την ητοιμασμένην από καταβολής κόσμου, και η οποία θα είναι για σας, κληρονομιά εις τους αιώνας των αιώνων»,
Αμήν.
Κυρ. ΑΠΟΚΡΕΩ 2000
Της μετανοίας άνοιξόν μοι, πύλας Ζωοδότα.Το πρωί της Κυριακής αδελφοί μου στον όρθρο, και μετά το Εωθινόν Ευαγγέλιο λέγεται χύμα το «Ανάσταση Χριστού θεασάμενοι».
Στη συνέχεια ψάλλεται εμμελώς ο Πεντηκοστός Ψαλμός, και εξέρχεται το Ευαγγέλιο και το προσκυνάει ο λαός. Μετά όμως τον πεντηκοστό ψαλμό, ψάλλονται από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι και την Πέμπτη Κυριακή των Νηστειών, τρία κατανυκτικά τροπάρια τα οποία σηματοδοτούν το Τριώδιο και τη Μεγάλη Σαρακοστή.
«Της μετανοίας άνοιξόν μοι πύλας Ζωοδότα, ορθρίζει γαρ το πνεύμα μου προς ναόν τον Άγιόν Σου», το οποίον και επανέλαβε προηγουμένως ο ιεροψάλτης μας. Παρακαλούμε δηλαδή τον Θεόν να μας ανοίξει την πόρτα της μετανοίας.
Για να μπούμε στο ναό μας, μπαίνουμε από την πόρτα. Για να μπούμε στο σπίτι μας μπαίνουμε από την πόρτα. Για να μπούμε σε μια αίθουσα, σε ένα γραφείο, μπαίνουμε από την πόρτα. Έτσι για να μπούμε στον Παράδεισο και στην Βασιλεία των Ουρανών, πρέπει να μπούμε από την πόρτα. Και αυτή η πόρτα, η θύρα, η πύλη, λέγεται μετάνοια. Αληθινή μετάνοια. Η μετάνοια όμως έχει ένα φόρεμα. Μια στολή, ένα ένδυμα, και αυτό είναι η ταπείνωσις. Της μετανοίας λοιπόν, προηγείται η πλήρης συναίσθησις της αμαρτωλότητός μας, που θα φέρει την συντριβή, τα δάκρυα και την ταπείνωση. Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας, με πολλή πολλή σοφία έβαλε στην πρώτη Κυριακή του Τριωδίου την παραβολή του Τελώνου και Φαρισαίου, για να τονιστεί αυτή η συναίσθησις της αθλιότητός μας και δι’ αυτής η ταπείνωσις. Στη συνέχεια έβαλε στη δευτέρα Κυριακή την παραβολή του ασώτου υιού για να προβάλλει δύο πράγματα:
Αφενός μεν τα σωτηριώδη αποτελέσματα της αληθινής μετάνοιας,
και αφετέρου το άπειρον έλεος και την άπειρη φιλανθρωπία του Θεού προς το πεσμένο του πλάσμα που επιστρέφει μετανοημένο και τεταπεινωμένο στην ολάνοιχτη πατρική, θεϊκή αγκαλιά.
Κατόπιν η Εκκλησία στην τρίτη Κυριακή του Τριωδίου, δηλαδή στη σημερινή Κυριακή, βάζει το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα της Δικαίας Κρίσεως για να μας δείξει ότι η αληθινή μετάνοια και συντριβή παράγει καρπούς δια των οποίων καρπών σώζεται ο άνθρωπος και τάσσεται εις τα δεξιά του Θεού και Πατρός, εις τους ευλογημένους.
«Δεύτε οι ευλογημένοι κληρονομήσατε την ητοιμασμένην υμίν Βασιλεία».
Ποιοι είναι αυτοί οι καρποί της μετανοίας; Είναι τα έργα της πίστεως, είναι τα έργα της αγάπης, που μας τόνισε το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα, είναι τα έργα της πράξεως, είναι η πράξις από την υπακοή μας στο θέλημα του Θεού. Είναι η ακριβής πορεία μας στο δρόμο του Θεού, που οδηγεί στη σωτηρία. Στο τέρμα αυτού του δρόμου, υπάρχει μια πόρτα, μια θύρα. Είναι η πόρτα της μετανοίας. Όταν αυτή ανοίξει, και την ανοίγει η αληθινή μετάνοια, τότε μπαίνουμε στον Παράδεισο.
Τι ψάλαμε όμως μετά το «της μετανοίας άνοιξόν μοι πύλας Ζωοδότα»; Ψάλαμε στο τέλος, θα το αναλύσουμε αργότερα, «τα πλήθη των πεπραγμένων μου δεινών εννοώ ο τάλας, τρέμων την φοβεράν ημέραν της Κρίσεως». Άρα τι μας χρειάζεται πιο πολύ και πάνω απ’ όλα για να μην τρέμω, αυτήν την φοβερή ημέρα της Κρίσεως της φοβεράς του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού; Μας χρειάζεται και μου χρειάζεται η αληθινή μετάνοια.
Να λοιπόν τι μας δείχνει η Εκκλησία μας, με τα κατανυκτικά αυτά τρία τροπάρια. Μας δείχνει με ποιο τρόπο μπαίνουμε στο ναό για να λειτουργηθούμε. Τι λένε όμως οι περισσότεροι από τους χριστιανούς;
- Ε, ας πάμε και στην Εκκλησία.
Και μπαίνουμε μέσα στους ναούς κάποιες Κυριακές, και κάποιες μεγάλες γιορτές με την εντύπωση ότι δήθεν είμαστε καλοί χριστιανοί και ότι κάναμε το καθήκον μας και τίποτα περισσότερο.
Ευτυχώς που υπάρχουν εξαιρέσεις και μάλιστα επαινετές, από χριστιανούς που εκκλησιάζονται για να πάρουν την χάρη της Θείας Λειτουργίας, για να κοινωνήσουν των Αχράντων Μυστηρίων, και πάντοτε όταν βέβαια αυτό τους το επιτρέπει η Εκκλησία, και πάντοτε με πνεύμα συντριβής και μετανοίας και με πλήρη συναίσθηση της αμαρτωλότητός των. Γι’ αυτό και ικετεύουν το Ζωοδότη Κύριο, να τους ανοίξει τις πύλες της μετανοίας και τίποτε άλλο. Διότι μετάνοια, όπως είπαμε και άλλοτε, δεν είναι μόνον ο προθάλαμος του Παραδείσου, αλλά και το κλειδί του.
Αν όμως αδελφοί μου ο Θεός δε δεί μέσα στις καρδιές μας, γιατί τις καρδιές μας τις διαβάζει μόνον ο Θεός, ακόμη καλά καλά ούτε εμείς δεν μπορούμε να τις διαβάσουμε, - γιατί επίτηδες σχηματίσουμε άλλη εικόνα για τον εαυτό μας,- αν λοιπόν ο Θεός μέσα στις καρδιές μας, δεν δει πόθο για μετάνοια, δεν δει λαχτάρα για ταπείνωση, δεν δεί καημό, καημό, πώς να σου το πω, καημό για να ελεηθούμε, δεν δει αγωνία για την σωτηρία μας, αν αυτά δεν τα δεί ο Θεός, τότε πως θα μας ανοίξει τις πύλες της μετανοίας;
Γι’ αυτό και ερχόμαστε πρωί πρωί στον ναόν του Θεού και πριν από το Εωθινό Ευαγγελικό Ανάγνωσμα, για να ακούσουμε αυτό το τροπάριο και να ελεηθούμε. Για να μας ανοιχτούν δηλαδή οι πύλες της μετανοίας, αφού το ψάλουμε και μείς μαζί με τους ιεροψάλτες, αυτοί μας αντιπροσωπεύουν. Είμαστε όλοι λαός του Θεού που φωνάζουμε «της μετανοίας άνοιξον πύλας Ζωοδότα».
Άρα η μετάνοια είναι ένα ειδικό χάρισμα του Θεού που μας κάνει να νοιώθουμε το βάρος της αμαρτίας και το μέγεθος της αθλιότητός μας. Να πούμε ότι το έχουμε αυτό το χάρισμα; Λυπάμαι αλλά δεν το έχουμε. Ή αν το έχουμε είναι σε πολύ μικρό βαθμό και ασήμαντο. Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας διά μέσου αυτών των τροπαρίων, μας προτρέπει να εκκλησιαζόμεθα με αυτό το πνεύμα. Με το πνεύμα της ανάγκης για μετάνοια, για συντριβή, για δάκρυα, για ταπείνωση, διότι κακά τα ψέματα αληθινή μετάνοια δεν έχουμε.
Τα ψευτοδάκρυα, οι συναισθηματισμοί, οι μεταμέλειες, και οι δήθεν στεναχώριες και λύπες μας για τις πτώσεις μας, και άλλα τέτοια τερτίπια, αυτά ΔΕΝ είναι μετάνοια. Θιγμένος εγωισμός είναι, ναι, βέβαια, θιγμένος εγωισμός είναι, μετάνοια όμως δεν είναι.
Και αν τυχόν μας διακρίνουν τέτοιες ψευτοκαταστάσεις, να το πιστέψουμε, είναι ένα τίποτα, διότι μετάνοια δεν είναι. Γι’ αυτό μπαίνοντας μέσα στο ναό, και νοιώθοντας ότι δεν έχουμε την αληθινή μετάνοια, γι’ αυτό και παρακαλούμε θερμά τον Άγιο Θεό, να μας ανοίξει αυτές τις πύλες της μετανοίας, φωνάζοντας όσο πιο δυνατά μπορούμε, αλλά από μέσα μας, «Θεέ μου η μοναδική πόρτα που οδηγεί στη σωτηρία είναι η μετάνοια, δόσ’ μου μετάνοια, μετάνοια αληθινή διότι ήμαρτον εις τον ουρανόν και ενώπιόν Σου. Και κάθε στιγμή αμαρτάνω».
Και τι άλλο μας λέγει στη συνέχεια ο υμνογράφος; «Ορθρίζει γαρ το πνεύμα μου, προς ναόν τον Άγιόν Σου». Τι θα πεί ορθρίζει; Ήλθα πρωί πρωί, στο ναό σου, γι’ αυτό το λόγο. Για να μου δόσεις μετάνοια, μετάνοια αληθινή. Έτσι φανερώνουμε τον καημό μας και τη δυστυχία μας, φανερώνουμε τη γύμνια μας και δε γίνεται αλλιώς. Είμαστε γυμνοί και τετραχειλισμένοι. Όσα καλά λόγια και αν λέμε στο Θεό, και όσα ψευτοέργα κάναμε και δήθεν προσευχές και νηστείες, - τα τόνισε σήμερα η υμνολογία μας στον όρθρο, δεν ξέρω πόσοι τα ακούσατε. - Αν δεν έχουμε επαναλαμβάνω πόθο για ταπείνωση, πόθο για συντριβή, πόθο για να ελεηθεί η ψυχή μας, αν δεν τα δει αυτά ο Θεός δυστυχώς μπορεί να μην μας ανοίξει.
Δεν δυσκολεύεται και δεν καθυστερεί καθόλου να πει και να ομολογήσει ο συντετριμμένος χριστιανός ότι ήλθα στο ναό σου και έφερα τον ναόν του σώματός μου, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το σώμα μας είναι ναός του Αγίου Πνεύματος, αυτόν τον ναόν τον έφερα όλον εσπιλωμένον, δηλαδή βρώμικον, τρισάθλιον και αισχρόν. Δε δυσκολεύεται αυτός που έχει αληθινή μετάνοια και ταπείνωση και όχι ταπεινοσχημία, να δείξει τις βρωμιές της ψυχής του. Να ομολογήσει τα λάθη του.
Η ψυχή που επιστρέφει στο Θεό, με συντριβή και δάκρυα δεν έχει ντροπές και ψευτοσυστολές. Τα ομολογεί όλα ευθύς αμέσως. Ούτε δυσκολεύεται να αναλάβει η ψυχή τις ευθύνες της και να πάρει τον κανόνα της. Όχι να τον τρέμει, να τον ζητάει! Δεν έχει τσιγκουνιές στην ομολογία του ο μετανοημένος χριστιανός. Αυτός ο ναός, ο ναός του σώματός μου, είναι πέρα για πέρα αμαρτωλός. Και είναι αλήθεια διότι το είπε η Εκκλησία. Και η Εκκλησία δεν λέγει ψέματα. Δεν λέει ούτε ψέματα, ούτε υπερβολές ο υμνογράφος που αντιπροσωπεύει όλους εμάς τους χριστιανούς και τον καθέναν μας χωριστά. Ναι, μας λέγει η Εκκλησία δια του Αγίου υμνογράφου, ναι, όλος ο ναός χριστιανέ μου είναι εσπιλωμένος. Είναι δηλαδή βρώμικος, είναι αμαρτωλός διότι άμα πέσει επάνω σου μια ακτίνα από το φως του Θεού, θα φωτιστείς και θα δεις ότι ολόκληρη η ύπαρξίς σου είναι μέσα στην αμαρτία.
Στη συνέχεια όμως, αυτό το ευλογημένο τροπάριο, το πρώτο, έχει ένα «αλλά». Αλλά σωτήριο. Αλλ’ ως οικτίρμων κάθαρον ευσπλάχνως Σου ελέει. Ναι, έτσι είμαι εγώ, είμαι αμαρτωλός, είμαι τρισάθλιος, είμαι και βρώμικος, πέρα για πέρα. Εσπιλωμένος, αισχρος και πληγωμένος πέρα για πέρα. Θα το ομολογείτε μέσα σας, και θα το ομολογώ μέσα μου. Αλλ’ όμως, Σύ είσαι ο Πανάγαθος Θεός, Σύ είσαι εύσπλαχνος Θεός, Σύ είσαι Οικτίρμων Θεός. Σύ είσαι ο Φιλάνθρωπος Θεός και καθάρισέ με, με το σπλαχνικό Σου έλεος.
Γι’ αυτό όταν γράφουμε ονόματα ζωντανών, για να τα μνημονεύσει ο ιερεύς στην πρόθεση, καλόν είναι να ζητάμε πρώτα γι’ αυτούς μετάνοια, φωτισμό, σωτηρία, κι ύστερα για υγεία και για όλα τα άλλα τα αιτήματα και τα οποία βέβαια και αυτά μας είναι πολύ απαραίτητα στη ζωή μας. Γιατί πρέπει να καλυφθούν ένα πλήθος από ανάγκες, αφού δεν είμαστε μόνον ψυχή, δεν είμαστε μόνο πνεύμα, είμαστε και σώμα, και έχουμε και σπίτι και οικογένεια και παιδιά και φροντίδες. Αλλά προηγείται όμως στη μνημόνευση των ζωντανών, ο φωτισμός και η μετάνοια.
Να σας πω μια ιστορία αληθινή;
Είναι Κυριακή σε ένα ναό της επαρχίας λειτουργούν τρείς ιερείς. Μετά το τέλος της Λειτουργίας, και αφού μοιράστηκε το αντίδωρο, ο ένας ιερεύς εξ αυτών, έκανε κατάλυση του Αγίου Ποτηρίου, δηλαδή έφαγε όλο το υπόλοιπο μαζί με τις μερίδες της Παναγίας και των Αγίων, καθώς και με όλα τα ψιχουλάκια που αντιπροσώπευαν τις ψυχές των ζωντανών και των πεθαμένων. Όλα αυτά μαζί, ήσανε ποτισμένα και ζυμωμένα με το Αίμα του Ιησού Χριστού. Έτσι θα κάνω και γω σε λίγο, αφού μοιράσουμε όλο το αντίδωρο. Τελειώνοντας ο ιερεύς αυτός, σκούπισε κατάχλωμος με το μάκτρο το Άγιο Ποτήριο, έπλυνε τα χέρια του τρέμωντας, και σε μια κατάσταση εκτός εαυτού, σωριάστηκε μπροστά στην Αγία Τράπεζα σχεδόν λιπόθυμος. Εφαίνετο πως δεν άντεχε άλλο. Κούρασις να ήταν άραγε;
Οι άλλοι όμως ιερείς τον χλεύασαν και τον κορόιδεψαν. Μάλιστα δε ό ένας εξ αυτών, -τι να πω-, κάλεσε το γιό του που ήταν έξω στο ψαλτήρι και του είπε:
- Έλα βρε, έλα βρε, να δείς εδώ την κατάντια του πατέρα σου…
Ύστερα από καμιά ώρα, ο ιερεύς αυτός που συνήλθε, τον ρώτησε ο γιός του:
- Τι έπαθες πατέρα; Τι σου συνέβη;
Και κείνος του απάντησε:
- Παιδί μου, κατά την κατάλυση του Αγίου Ποτηρίου, συνέβη μέσα στα στήθη μου, στο βάθος της καρδιάς μου, ένα συγκλονιστικό γεγονός. Σα να εγίνετο ένα δικαστήριο. Μια μεγάλη και φοβερή δίκη.
- Τι δικαστήριο; ρώτησε το παιδί. Δεν καταλαβαίνω…
- Να παιδί μου, οι ψυχές των πεθαμένων, που μνημονεύσαμε στην Αγία Πρόθεση, εκλιπαρούσαν για έλεος και σωτηρία. Οι δε ψυχές των ζωντανών, ζητούσαν τρόπον τινά την εκπλήρωση των αιτημάτων του. Αυτό με έλειωσε και δεν το άντεξα. Γι’ αυτό και ξάπλωσα τελείως εξαντλημένος.
Αυτά είπε στο παιδί του.
Σε μένα όμως προσωπικά, και στην ερώτησή μου, πώς ένοιωθε αυτό το δικαστήριο, τι ήταν αυτό, απάντησε:
- Ήταν φοβερά συγκλονιστικό να βλέπεις και να αισθάνεσαι εν Αγίω Πνεύματι, μέσα σου, τις ψυχές των πεθαμένων να απλώνουν τα χέρια τους και να φωνάζουν ικετευτικά και παρακλητικά «Έλεος, έλεος, ΕΛΕΟΣ». Αλλά και οι ψυχές των ζωντανών, με πολύ πόνο να παρακαλούν για διάφορα αιτήματά τους, άλλοι για θεραπεία και ανάρωση των αρρώστων τους, άλλοι για την λύσιν των οικογενειακών δραμάτων, άλλοι για τα απειλούμενα διαζύγια και ομόνοια στο σπίτι, άλλοι για τον φωτισμόν των παιδιών τους, ή για την πρόοδό τους, ή για την αποκατάστασή τους, ή για λύτρωση από τα ναρκωτικά και άλλα πολλά, και πολλοί λίγοι ζητούσαν την μετάνοια.
Όπως γνωρίζουμε βέβαια και καταλαβαίνουμε, τα αιτήματα των χριστιανών μας είναι πολλά. Αλλά δεν είναι μόνον υλικά και αναγκαία για αυτή την παρούσα ζωή. Αλλά είναι και πνευματικά που αφορούν και την αιώνια ζωή. Μόνο ο Θεός γνωρίζει, τι πόνο και τι λαχτάρα, κρύβει το κάθε χαρτάκι με τα ονόματα όταν αυτά γράφονται και δίδονται με συναίσθηση.
Υπήρχε και μια άλλη αίσθηση. Ότι ένα πλήθος από ιερείς, τρέχοντας πότε στους μεν και πότε στους δε, έπαιρναν τα διάφορα αιτήματα και τα προσεκόμιζαν στο θρόνο της χάριτος, στο θρόνο του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού για λύση. Αυτό το πλήθος των ιερέων, αντιπροσωπεύει το πλήθος των Ορθοδόξων κληρικών, που εκείνη την ημέρα λειτούργησαν και μνημόνευσαν κατά χιλιάδες τα ονόματα.
- Καλά, ξαναρώτησα. Όμως εγώ δεν έχω καταλάβει που βρίσκεται η αίσθησις του δικαστηρίου.
Και μου απάντησε ως εξής:
- Στη διάχυτη παρουσία του Θεού, που άλλοτε εξέφραζε την άπειρη φιλανθρωπία Του, και άλλοτε την μέλλουσα όμως, όχι την τωρινή, την μέλλουσα και φοβερά Δικαία Του Κρίση, που θα πραγματοποιηθεί κατά την Δευτέραν αυτού Παρουσίαν. Αυτό ήταν που μου έδινε την αίσθηση της δίκης και του δικαστηρίου. Και ήταν ζωντανή η αίσθησις, και το βίωμα αυτό που με διέλυσε. Με έλειωσε σαν το κερί. Και έπεσα κάτω σχεδόν λιπόθυμος.
Και ο παππούλης δάκρυσε.
Και εδώ τελείωσε η ιστορία.
Είναι αληθινή και δεν αφορά εμένα.
Αν θέλουμε να σωθούμε αδελφοί μου, έχουμε ανάγκη από φωτισμό, από συντριβή, από ταπείνωση, από μετάνοια. Μετάνοια όμως αληθινή. Διότι μόνον η μετάνοια θα μπορέσει να μας βάλει και να μας τοποθετήσει δια του ελέους του φιλανθρώπου Θεού εις τα Δεξιά Του, για να ακούσουμε τον Λόγον Του:
«Δεύτε οι ευλογημένοι του Πατρός μου, κληρονομήσατε την εμήν Βασιλείαν, την ητοιμασμένην από καταβολής κόσμου, και η οποία θα είναι για σας, κληρονομιά εις τους αιώνας των αιώνων»,
Αμήν.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
