Ο λειτουργικός χρόνος, ο ερχόμενος Κύριος καί η δική μας πνευματική συμμετοχή

220-α
Κυριακή πρό Χριστουγέννων, 2005

Χριστός γεννάται, δοξάσατε!
Χριστός εξ ουρανών, απαντήσατε!
Χριστός επί γης, υψώθητε!
Έτσι αρχίζει η πρώτη ωδή των καταβασιών των Χριστουγέννων.
Να το εξηγήσουμε, είναι απλό!
Ο Χριστός γεννιέται, δοξάστε Τον.
Ο Χριστός κατέρχεται, κατεβαίνει από τους ουρανούς, βγείτε να Τον προϋπαντήσετε.
Ο Χριστός φανερώνεται εδώ στη γη, υψωθείτε και σεις όλοι οι χριστιανοί από τα γήινα.

Το έργον της οικονομίας του Θεού, για τη σωτηρία του ανθρώπου, αδελφοί μου, αρχίζει από την ενανθρώπιση του Υιού και Λόγου του Θεού, και Θεού, του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος, εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου. Γι’ αυτό και τα Χριστούγεννα, ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, τα ονόμασε μητρόπολη πασών των εορτών. Το δε όνομα Χριστός, δηλώνει κυρίως τον Θεάνθρωπον, τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, ο Θεάνθρωπος Κύριος.
Ορισμένες φορές όμως, ιδιαίτερα βέβαια στο Ευαγγέλιο, αλλά και στην Εκκλησιαστική μας υμνολογία, και στους λόγους των Πατέρων, ο Χριστός δηλώνει άλλοτε μόνον την Θεότητά Του, και άλλοτε μόνον την αναμάρτητη ανθρώπινη φύση Του, τον άνθρωπο. Τον άνθρωπο – Θεάνθρωπο, με τα λεγόμενα αδιάβλητα πάθη, όπως είναι η πείνα, η δίψα, ο κόπος, ο πόνος, ο ύπνος, τα δάκρυα και τόσα άλλα. Ο Χριστός όμως, ως Θεάνθρωπος Κύριος είναι Ένας, και σ’ Αυτόν τον ένα Χριστό, οι δύο φύσεις, η ανθρώπινη και η θεϊκή, παραμένουν για πάντα ενωμένες, αδιαιρέτως, ατρέπτως, ασυγχίτως, αμερίστως, αναλλοιώτως εις τους αιώνας των αιώνων, σύμφωνα με τους δογματικούς όρους που μας έδωσε η Τετάρτη Οικουμενική Σύνοδος στη Χαλκηδόνα.

Χριστός γεννάται και Χριστός επί γης. Εδώ το Χριστός έχει τη σημασία του Θεανθρώπου, επειδή Κύριος ο Θεός, ο Λόγος, γεννήθηκε εν Βηθλεέμ, από την Παρθένο Μαρία, Θεός και άνθρωπος μαζί. Όταν πάλι ψάλουμε «Χριστός εξ ουρανών», δηλώνει μόνον τον Θεόν, και όχι τον άνθρωπον, διότι ο Κύριος δεν κατέβηκε από τους ουρανούς, φορώντας την ανθρώπινη φύση από τον Ουρανό, όπως δίδασκαν εκείνες τις εποχές διάφοροι αιρετικοί, - και υπάρχουν και μέχρι σήμερα, - αλλά κατέβηκε ως Θεός και μόνον ως Θεός, και προσέλαβε εδωκάτω στη γη, από την Παρθένο Μαρία την ανθρώπινη φύση. Δηλαδή ο Θεός Λόγος άδειασε τους Ουρανούς, από τη Θεϊκή του Δόξα και τη Θεϊκή Του μεγαλοπρέπεια και κατέβηκε στη γη, και εισήλθε μέσα στην μήτρα της Παρθένου Μαρίας και φόρεσε την ταπεινή στολή της ανθρωπίνης φύσεως. Γι’ αυτό και η ταπείνωσις ονομάστηκε θεοΰφαντη στολή, όπως την αναλύσαμε την περασμένη μας Κυριακή.
Και τώρα ερχόμεθα στο ρήμα «γεννάται». Ψάλλουμε «Χριστός γεννάται», όχι «Χριστός εγεννήθη». Βεβαίως γεννήθηκε εν χρόνω ο Κύριος και αυτό το γιορτάζουμε κατ’ έτος. Στην προκειμένη όμως περίπτωση έχουμε έκφραση του λειτουργικού χρόνου. Τι θα πει αυτό; Όλα τα ιερά γεγονότα της Θείας Οικονομίας για τη σωτηρία του ανθρώπου, τα προσεγγίζει η Εκκλησία μας σαν ένα συνεχές παρόν, ένα αδιάκοπο παρόν. Γιατί; Γιατί ο Θεός δεν έχει ούτε χτές, ούτε αύριον. Έχει μόνον παρόν. Όπως θα λέγαμε πιο απλά, έχει μόνον «σήμερα». Αυτό το συνεχές παρόν, λέγεται λειτουργικός χρόνος, γι’ αυτό και το ψάλλουμε, και το πιστεύουμε. Παραδείγματος χάριν:
-«Η Παρθένος σήμερον, τον Υπερούσιον τίκτει». Σήμερον τίκτει. Όχι χθές έτεκεν. Σήμερον τίκτει.
-«Σήμερον της ευδοκίας Θεού το προοίμιον». Σήμερον της ευδοκίας, όχι χθές, ψάλλουμε στα Εισόδια της Θεοτόκου.
-«Σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον και ο Υιός του Θεού, Υιός του ανθρώπου γίνεται». Σήμερον γίνεται ο Υιός του Θεού, Υιός της Παρθένου. Σήμερον.
-«Σήμερον κρεμάται επί ξύλου», ψάλλουμε την Μεγάλη Παρασκευή. Σήμερον, όχι χθες και προχθές και πριν από χρόνια.
-«Πάσχα ιερόν σήμερον αναδέδεικται». Σήμερον αναδέδεικται το Πάσχα, σήμερον η Ανάστασις.
Και ακόμη και για τη σωτηρία μας, η σημερινή ημέρα παίζει τον σπουδαιότατον ρόλον, διότι λέγει η Αγία Γραφή, «Νυν καιρός ευπρόσδεκτος, νυν ημέρα σωτηρίας. Η σημερινή ημέρα είναι δική σου, για να την δουλέψεις. Και για να την εκμεταλευτείς για την σωτηρία σου. Το αύριον δεν το ορίζεις!.. Δεν το γνωρίζεις, δεν ξέρεις αν θα ζεις αύριο! – Δεν ξέρουμε αν θα ζούμε και το βράδυ, όχι αύριο. – Το σήμερα είναι δικό σου, μας λέγει το Ευαγγέλιον. Μόνον το σήμερα είναι δικό σου. Γι’ αυτό και σήμερα ζήτησε το έλεος του Θεού.
Άρα η Εκκλησία μας βιώνει τα πάντα μέσα σ’ ένα διαρκές παρόν, που λέγεται λειτουργικός χρόνος. Γι’ αυτό και ψάλλουμε στον ενεστώτα, σύμφωνα με τους θεολόγους και τους φιλολόγους, «σήμερον γεννάται».
Απ’ τον Εσπερινό, τον Όρθρο και κυρίως βέβαια από την Ιερά Προσκομιδή, και την Θεία Λειτουργία μέχρι το «Δι’ ευχών», η Εκκλησία μας, η πίστις μας, μας αναγάγει από τη Δημιουργία του Σύμπαντος κόσμου ορατού και αοράτου, υλικού και πνευματικού, με όλα τα ενδιάμεσα τα ιστορικά γεγονότα, τα γήινα της παρούσης αυτής ζωής, μας αναγάγει επαναλαμβάνω στα μέλλοντα, στα μέλλοντα της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου, της Αναστάσεως των νεκρών, της αδεκάστου Κρίσεως, ζώντων τε και τεθνεώτων, του Παραδείσου και της Κολάσεως, και τέλος της απείρου αιωνιότητος, μαζί με την αποκάλυψη των απορρήτων μυστηρίων του Θεού και του κάλους της Τριαδικής Δόξης. Γι’ αυτό και ανακράζουμε «Ω της απείρου μακροθυμίας Σου Κύριε! Ω της απείρου αγαθότητός Σου». Τα πάντα μας αποκαλύπτει υπερφυώς η αγάπη σου, ως παρόντα μέσα στη Θεία Λειτουργία, από το «Ευλογημένη η Βασιλεία» μέχρι το «Δι’ ευχών». Και ιδιαιτέρως αυτό, στις μεγάλες γιορτές των Χριστουγέννων, των Θεοφανείων, του Ευαγγελισμού, της Μεγάλης Εβδομάδος, του Πάσχα και της Πεντηκοστής.
Έτσι με την πρώτη ωδή των καταβασιών, μας καλεί η Εκκλησία μας μαζί με τους αγγέλους σε Δοξολογία για την Γέννηση του Θεανθρώπου Κυρίου, εν Βηθλεέμ τη πόλη και εν τη φάτνη των αλόγων ζώων. Όπως τότε, εκείνη τη νύκτα της Θείας Γεννήσεως, μυριάδες αγγέλων, δοξολογούσαν το Θεό με το «Δόξα εν Υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία», το ίδιο καλούμεθα και μεις να γιορτάσουμε το υπερκόσμιο θαύμα ενωμένοι, αγαπημένοι, συγχωρούντες και αλληλοσυγχωρούμενοι, με ανεξικακία γεμάτοι ταπέινωση και καλοσύνη, χωρίς διαιρέσεις, πείσματα και μικροκαμώματα. Να γιορτάσουμε επαναλαμβάνω, το θαύμα της Γεννήσεως του Σωτήρος και Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, μέσα από την ψυχή μας, με τρόπους καθαρά πνευματικούς. Όχι μόνον με μια τυπική εξομολόγηση, ούτε με ένα κατάξερο εκκλησιασμό, και πολύ περισσότερο βέβαια, η προσέλευση στη Θεία Κοινωνία να μη γίνεται με σπρωξίματα και εκνευρισμούς όπως παρατηρείται στις μεγάλες γιορτές. Αλλά με ένα άνοιγμα της καρδιάς μας, διάπλατο και ολόθερμο, για να προϋπαντήσουμε και να υποδεχτούμε τον Χριστόν, μέσα μας.
Ώστε η καρδιά να νοιώσει, να βιώσει, αν είναι δυνατόν τα σκιρτήματα της νέας εν Χριστώ ζωής, δηλαδή την πνευματική μας αναγέννηση. Γιατί όσες από σας γενήκατε μητέρες, αντιληφθήκατε τα πρώτα σκιρτήματα της νέας ζωής, που φέρνατε μέσα στα σπλάχνα σας, έτσι λοιπόν και η νέα ζωή, η εν Χριστώ ζωή, η αναγέννησις της πνευματική ζωής, το μεγάλο αυτό θαύμα της σωτηρίας, έχει μέσα σκιρτήματα στην καρδιά, τα σκιρτήματα της πνευματικής αναγεννήσεως.
Είναι λοιπόν, ο πάντοτε Ερχόμενος ο Κύριος, που μας αναγεννά, ο Ερχόμενος ο Κύριος.
Ερχόμενος στη Θεία Του Γεννηση, Ερχόμενος όταν διδάσκει και θαυματουργεί,
Ερχόμενος όταν θυσιάζεται επάνω στο Σταυρό,
Ερχόμενος με την Ανάστασή Του στις καρδιές όλων εκείνων των χριστιανών, που πιστεύουν σ’ αυτήν την Ανάστασιν. Εάν ο Χριστός ουκ εγείγερται εκ νεκρών, ματαία η πίστις ημών. Μάταιον και το κήρυγμα, ματαία και η πίστις, και το όλο έργο βέβαια της Θείας Οικονομίας.
Είναι ο Ερχόμενος, ο Ην, ο Ων, και ο Ερχόμενος κατά την Αποκάλυψη, όταν πάμε να Τον συναντήσουμε, βυθίζοντας όχι τα μάτια μας, αλλά την καρδιά μας μέσα στο Ευαγγέλιο.
Είναι ο Ερχόμενος στις καρδιές μας, όταν η προσευχή μας είναι καθαρή, νοερά, αφάνταστη, αμεταιώριστη και καρδιακή.
Είναι Ερχόμενος όταν προσέρχεται και μας προσφέρεται ολοσώματος μέσα από το Άγιον Ποτήριον της Θείας Κοινωνίας.
Είναι ο Ερχόμενος ακόμα και μέσα στις θλίψεις και στις πίκρες της ζωής.
Είναι Ερχόμενος και στον θάνατόν μας, και μάλιστα όταν αυτόν τον περιμένουμε με λαχτάρα και τα χείλη μας ψιθυρίζουν το της Αποκαλύψεως στο εικοστό δεύτερο κεφάλαιο. «Αμήν, ναι έρχου Κύριε Ιησού». Παράλαβε την ψυχή μου στα χέρια σου.
Είναι ο πάντοτε Ερχόμενος, ίνα κρίνει ζώντας και νεκρούς.
Είναι ερχόμενος και στα φετινά Χριστούγεννα, όχι με στολισμούς και φωταμψίες, όχι με δώρα χωματένια και περίσσιο φαγοπότι, και πολύ περισσότερο όχι μέσα από αμαρτωλές διασκεδάσεις και ρεβεγιόν. Βέβαια και οι φωτισμοί χρειάζονται, και τα στολίσματα χρειάζονται, και τα δώρα είναι απαραίτητα στα παιδιά, και στους μικρούς και στους μεγάλους, αλλά δεν βρίσκονται εκεί τα Χριστούγεννα. Πρέπει σε όλους να το δώσουμε αυτό να το καταλάβουν, αλλά να το καταλάβουμε και μείς. Τα Χριστούγεννα βρίσκονται στον Άρτο της Ζωής! Που κατέρχεται εξ ουρανού, και ο τρώγων τον Άρτον τούτον δεν θα πεινάσει ποτέ, και δεν θα διψήσει ποτέ! Και κατέρχεται με άκρα ταπείνωση και άπειρη αγάπη.
Αυτή είναι η αλήθεια και μόνον αυτή. Ο Θεός κατέρχεται και ταπεινώνεται γενόμενος άνθρωπος στο πρόσωπον του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, σ’ ένα στάβλο της Βηθλεέμ, για να ανυψώσει όλους εμάς στους ουρανούς. Κατέβηκε Εκείνος στη γη, για να μας μεταβιβάσει εμάς στον Ουρανό. Εκείνος ο Λόγος του Θεού, ο Υιός και Λόγος του Θεού και Θεός, έγινε άνθρωπος - Θεάνθρωπος για να γίνουμε εμείς οι αμαρτωλοί άνθρωποι, οι βρωμεροί και τρισάθλιοι, μέσα από τα Πανάγια σωστικά Μυστήρια του Βαπτίσματος, του Χρίσματος, της Θείας Κοινωνίας, της Ιεράς Εξομολογήσεως, και το Ευαγγέλιον, κατά χάριν θεοί, - το θήτα μικρό.

Δυστυχώς οι περισσότεροι από τους Νεοέλληνες Ορθοδόξους Χριστιανούς θα γιορτάσουν Χριστούγεννα χωρίς Χριστόν. Ασφαλώς και το πιστεύουμε αυτό, και ήθη και έθιμα και παραδόσεις θα τηρηθούν σε πολλά διαμερίσματα της πατρίδος μας, της Ελλάδος μας, της Ορθοδόξου Ελλάδος μας. Αλλά τι κρίμα όμως όταν θα λείπει ο Χριστός απ’ τις καρδιές μας;
Χριστός γεννάται, δοξάσατε. Όλοι μας οφείλουμε να Τον δοξάσουμε. Θα Τον διξάσουμε όμως; Θα τον δοξολογήσουμε; Θα Τον ευχαριστήσουμε με τη μετάνοιά μας;
Χριστός εξ ουρανών απαντήσατε! Θα βγούμε να Τον προϋπαντήσουμε; Πού; Πώς; Και ποιόν; Και σε ποιόν τόπο; Και με ποιο τρόπο; Θα βγούμε να Τον προϋπαντήσουμε στο πρόσωπο του πλησίον που αδικήσαμε, που στενοχωρήσαμε, που τον πικράναμε! Θα συγχωρεθούμε; Θα δώσουμε φίλημα αγάπης; Θα γεμίσουν τα μάτια μας από δάκρυα συγγνώμης; - Εδώ έξω από την εκκλησία βγαίνουμε και δεν λέει ο ένας καλημέρα στον άλλον!
Χριστός επί γης, υψώθητε! Υψωθήκαμε άραγε πιο πάνω απ’ τα πάθη μας; Κάναμε κάποιον έστω και μικρόν αγώνα, για να λίγο να τα περιορίσουμε; Υψωθήκαμε πάνω από τις πίκρες, τις τόσες πολλές με τις οποίες μας έχουν ποτίσει τόσοι και τόσοι συνάνθρωποί μας; Πήγαμε εμείς πρώτοι να βρούμε αυτόν τον αντίδικο για να τον συγχωρέσουμε;
Αν ναι, σε όλα αυτά τα ερωτηματικά που έθεσα, η απάντηση της καρδιάς μας είναι «ναι», τότε όντως θα γιορτάσουμε
Χριστούγεννα αληθινά.
Χριστούγεννα μαζί με τον Χριστόν,
Χριστούγεννα μαζί με την Παναγία Μητέρα Του,
Χριστούγεννα μαζί με τους αγίους, μαζί με τους προφήτας που προφήτευσαν την έλευσή του, και ολόκληρο το έργον της Θείας Οικονομίας επί της γης, θα γιορτάσουμε
Χριστούγεννα μαζί με τους βοσκούς που πρώτοι προσκύνησαν τον νεογέννητο Χριστό,
Χριστούγεννα μαζί με τους μαγους,
Χριστούγεννα μαζί με τους αγγέλους,…

Αυτά είναι τα αληθινά Χριστούγεννα και ιδιαιτέρως,
Χριστούγεννα μ’ αυτούς που μας αδίκησαν.

Η αγάπη του Αγίου Θεού είθε να είναι πάντοτε μαζί σας.
Αμήν