Κυριακή θ. Λουκά 19.11.2006
Χριστιανοί μου,
διαβάζοντας αυτές τις ημέρες το βιβλίο που λέγεται «Νηπτική Θεωρία του Ανωνύμου Ησυχαστού», που αποκαλείται με πολλή ταπείνωση απελπισμένος … διεπίστωσα ότι απευθύνεται όχι μόνον προς τους μοναχούς πάσης ασκητικής βιωτής και πολιτείας, αλλά και προς όλους τους φιλοαναγνώστες και φιλοπόνους Ορθοδόξους πιστούς χριστιανούς που αγωνίζονται με πολύ φιλότιμο μέσα στον κόσμο.
Η φτωχή μου σαρανταοχτάχρονη πείρα ιερατικής ζωής, μου απέδειξε ότι όντως υπάρχουν εργάτες της μονολογίστου ευχής, δηλαδή το «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με», είτε τη λέγουν αυτή συνεχώς δια του στόματος, είτε δια του ενδιαθέτου λόγου, μέσα στον κόσμο, ανάμεσά μας. Δεν τους γνωρίζουμε, δεν τους νοιώθουμε, δεν τους αγγίζουμε, επειδή ακριβώς είναι αφανείς εργάτες αυτής της νοεράς εργασίας, πράοι και ταπεινοί, γλυκείς, καλοσυνάτοι και θεοσεβείς. Με οικογένεια και υποχρεώσεις επαγγελματικές, κοινωνικές, οικογενειακές. Είναι όμοιοι με μας, γιατί και αυτοί σηκώνουν τον καύσωνα της παρούσης ζωής, με θλίψεις, στεναχώριες, αρρώστιες, και βάσανα πάσης φύσεως, που σηκώνουν όμως τα πάντα με υπομονή και αγογγύστως. Και που αγωνίζονται κατά δύναμιν και εν Χριστώ Ιησού, με νηστεία πρώτα στις αισθήσεις και στους λογισμούς, και ύστερα με σωματική νηστεία, ανάλογα με τις αντοχές που έχουν, είτε λόγω ηλικίας είτε λόγω ασθενειών. Επίσης με μικρές ή μεγάλες αγρυπνίες όπως το τονίσαμε σε περασμένο μας κήρυγμα, με εγκράτεια στη γλώσσα και στις υλικές ή αισθησιακές απαιτήσεις της εποχής μας και πολύ περισσότερον με προσευχή προφορική στο όνομα του Ιησού Χριστού, γι’ αυτό αξιώνονται να λαμβάνουν και ουράνια χαρίσματα.
Βιώνουν καθημερινά το θαύμα του Θεού γι’ αυτό Τον δοξολογούν, και Τον ευχαριστούν πρωί μεσημέρι βράδυ, όλη μέρα, όλη νύχτα. Αυτά τα ουράνια χαρίσματα που βιώνουν μέσα στις καρδιές τους, οι αγωνιζόμενοι μέσα στον κόσμο, πιστοί και θεοσεβείς χριστιανοί, όπως πιστεύω πως είστε και σεις, δεν γνωρίζουν να τα αναλύσουν με τρόπους θεολογικούς, και με χριστολογικές δογματικές προϋποθέσεις. Απλά και μόνον απολαμβάνουν με πολλή ταπείνωση και δάκρυα ευγνωμοσύνης τη Θεία Ευφροσύνη. Ιδιαιτέρως όταν τελείται η Θεία Λειτουργία. Ακόμα πιο ιδιαιτέρως, όταν λέγεται ο Χερουβικός Ύμνος, και ακόμα πολύ περισσότερον, ασυγκρίτως περισσότερον, στην μεταβολή των Τιμίων Δώρων σε Σώμα και Αίμα Χριστού και στη Θεία Κοινωνία καθενός από μας.
Ο απλανής πνευματικός οδηγός και γέροντας και εξομολόγος, είναι αυτός και μόνον που θα κάμει την πνευματική διάκριση στη σχέση μεταξύ ενδιαθέτου λόγου, νοός και καρδίας, αλλά και στην εν Χριστώ κατανόηση και αντίληψη της ακαταλήπτου μεταδόσεως της νοεράς ενεργείας, της Θείας Χάριτος στο Σώμα και στις αισθήσεις του προσευχομένου χριστιανού, στο σώμα που είναι αγνό και καθαρό.
Θέλεις να βιώσεις και συ χριστιανέ μου και συ χριστιανή μου αυτήν την ευλογημένη ενέργεια του Αγίου Πνεύματος μέσα στην καρδιά σου; Αν ναι, τότε βίαζε τον εαυτόν σου Ευαγγελικά, αφού οι «βιασταί αρπάζουσι την βασιλεία των ουρανών». Θέλεις να δεις από τώρα, όσο ζεις, και πριν ακόμα πεθάνεις τον Χριστό και Σωτήρα μέσα στην καρδιά σου μυστικά; Μυστικά, επαναλαμβάνω. Αν ναι, τότε φρόντισε να απαλλαχτείς από την τυραννία των παθών σου, δηλαδή από τον εγωισμό και την υπερηφάνεια. -Η μήπως νομίζετε ότι δεν έχουμε εγωισμό;- Από το θυμό και τα νεύρα, -θυμώνουμε ή δεν θυμώνουμε-; Από τη ζήλεια και το φθόνο! -Υπάρχει άνθρωπος να μην ζηλεύει;- Την κακία και την πονηριά, την πλεονεξία και τη λαιμαργία, την τσιγκουνιά και την ειρωνεία, την αμέλεια και την ακηδία και από τα τρία «φιλ-», για τα οποία επανειλημμένως έχουμε μιλήσει στο παρελθόν, και που είναι φιλοδοξία, φιληδονία και φιλαργυρία. Από εκατοντάδες άλλες αδυναμίες και πάθη με τα οποία ο διάβολος, ο αιώνιος αυτός εχθρός, καταδυναστεύει και κατατυραννά της ψυχής.
Και ξαναρωτώ: Θέλεις να αισθανθείς την καρδιά σου να μεταβάλλεται σε μια αέναο πηγή ζώντος ύδατος του Παναγίου Πνεύματος; Το θέλεις; Αν ναι, τότε μαζί με την κάθαρση από τα πάθη σου, φρόντισε να επικαλείσαι και να επιμελείσαι αδιαλείπτως την ευχούλα «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με» εμπόνως, και με καθαρή καρδιά, τηρώντας συγχρόνως τις Ευαγγελικές εντολές, καλλιεργώντας τις αντίστοιχες θειότατες αρετές, και συμμετέχοντες μετά φόβου Θεού πίστεως και αγάπης στα Πανάγια σωστικά μυστήρια της Εκκλησίας μας.
Και επιπλέον θα ζητάμε από τον Κύριό μας, αυτό που ζητούσε κάθε μέρα, κάθε βράδυ βρέχοντας το στρώμα της κλίνης του με δάκρυα μετανοίας ο Δαβίδ και λέγοντας «καρδίαν καθαράν κτίσον εν εμοί ο Θεός». «Καρδίαν καθαράν» , γιατί σε καρδιά που είναι βρωμισμένη από ακαθάρτους λογισμούς, έννοιες και πάθη, δεν κατοικεί ο Θεός. Ή δε και εισελέυσεται, ταχέως εξελεύσεται, βεβαιώνει και ο Πατερικός νηπτικός λόγος.
Και αν μια στιγμή θα μας έλθει κάποιος φωτισμός και κάποια χάρις, γρήγορα θα φύγει, διότι ο τόπος και ο χώρος της καρδιάς μας ο πνευματικός είναι γεμάτος βρωμιές από τις αμαρτίες που δεν έχομε εξομολογηθεί με μετάνοια.
Και ξαναρωτώ: Θέλεις η καρδιά σου χριστιανέ μου να βιώσει τους ανασασμούς του Παναγίου Πνεύματος που είναι και ανασασμοί σωτηρίας; Αν ναι, τότε πάψε να γκρινιάζεις, πάψε να μουρμουρίζεις, να μεμψιμοιρείς, πάψε να απελπίζεσαι και να μελαγχολείς, πάψε να διαβολοστέλνεις, να αναθεματίζεις και να βλαστημάς και γίνου πιστός άχρι θανάτου.
Το Σύμβολον της Πίστεως, δηλαδή το «Πιστεύω», που έχει και επαναλαμβάνει δογματικούς όρους, -αυτοί και πρέπει να γίνουν, τρόπος πρακτικός και πνευματικός, θείας ζωής και πολιτείας.
Ασφαλής όμως οδοδείκτης της σωτηρίας μας,
είναι το Ευαγγέλιο στην πράξη του,
είναι ο λόγος του Θεού,
είναι τα Πανάγια σωστικά μυστήρια,
είναι η αδιάλειπτος προφορική προσευχή στο όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού,
είναι η εν γνώσει σιωπή των αισθητών και των νοητών χειλέων,
είναι η καθημερινή δακρύβρεκτη μετάνοια,
είναι η ενεργουμένη αγάπη προς τον Θεόν και τον πλησίον,
είναι η ζωντανή πίστις,
είναι η Σταυρωμένη και καθαρή ομολογία ότι είμεθα Ορθόδοξοι Χριστιανοί.
Και τέλος είναι και η αγόγγυστος υπομονή για να μη λέμε κι άλλα που είναι πολλά και αμέτρητα.
Γενικά όμως, να μην παρεξηγηθούμε και να μην στεναχωρούμεθα, αλλά είναι αλήθεια. Γενικά μας λείπει το ταπεινό φρόνημα, μας λείπει η γλυκειά γλώσσα, η καλοσύνη, μας λείπει η αλληλοκατανόησις, η ομόνοια, η σύμπνοια, ο καλός πνευματικός εποικοδομητικός διάλογος. Δεν συζητούμε εμείς οι σύζυγοι μεταξύ μας, δεν συζητούμε εμείς με τα παιδιά μας. Δεν ανοίγουν διάλογο τα παιδιά και μαζί μας, μας λείπει το γλυκό χαμόγελο, και η πνευματική χαρά. Το κύριο όμως χαρακτηριστικό γνώρισμα που μας λείπει, από μας τους κληρικούς παντός βαθμού, και από σας τους λαϊκούς είναι η ταπείνωση.
Το ταπεινό φρόνημα όπως είναι γνωστόν, είναι η βάσις και το θεμέλιον όλων των αρετών, και ιδιαιτέρως της νοεράς προσευχής.
Γι’ αυτό και τονίζει επιγραμματικά ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης: Μονάχα στους ταπεινούς εμφανίζεται εν Πνεύματι Αγίω ο Κύριος, και αν δεν ταπεινωθούμε με γνώση, δεν θα δούμε ποτέ τον Θεό, ούτε και στην άλλη ζωή. Η ταπείνωσις είναι το φως μέσα στο οποίον μπορούμε να δούμε τον Θεόν, Φως. Το μυστήριον της κατά Χριστόν ταπεινώσεως είναι μεγάλο και άρρητο.
Διότι η ψυχή του ταπεινού μοιάζει με πέλαγος. Ρίξε μια πέτρα στο πέλαγος, θα ταράξει για λίγο την επιφάνεια της θαλάσσης και ευθύς αμέσως θα βυθιστεί στα βάθη του ωκεανού. Ο Κύριος λοιπόν δεν εμφανίζεται στις υπερήφανες ψυχές, ο εγωιστής και ο υπερήφανος ακόμα και αν μελετήσει όλα τα βιβλία του κόσμου, και το σώμα του να παραδώσει να καεί, δεν θα γνωρίσει τον Χριστό, γιατί ο εγωισμός δεν αφήνει χώρο στην καρδιά, για να κατοικήσει το Άγιον Πνεύμα. Ο Κύριος γνωρίζεται μόνον με το Άγιον Πνεύμα. Αυτά κατά τον Άγιον Σιλουανό.
Οι σκληρόκαρδοι, οι εγωιστές, οι όργιλοι, οι θυμώδεις, οι πεισματάρηδες, οι βλάσφημοι, οι αιρετικοί και οι αταπείνωτοι ποτέ δεν θα βιώσουν τις αποκαλύψεις των θείων ενεργημάτων του Παναγίου Πνεύματος. Και ο οσιότατος παππούς μου και γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής ο θεόπτης λέγει τα εξής: Η ταπείνωσις, αυτή είναι το ύψος και η ανάβασις, να κατέβεις εις το μηδέν, να γίνεις χώμα να σε πατούν, διότι εκ του μηδενός έγινες χώμα και αυτό το χώμα με το εμφύσημα του Θεού, πήρε ζωντάνια, πήρε ψυχή και έγινε ο άνθρωπος κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν. Ιδού η καταγωγή σου, το χώμα, μη λησμονείς πόθεν συνελήφθης, είσαι πυλός, μην επαίρεσαι, είσαι λάσπη, είσαι σοβάς δια το αναγκαίο.
Και πάλιν ερωτώ ταπεινά, αφού κλείσαμε με τον όσιο παππού, θέλεις να γίνεις φίλος Χριστού; Θέλεις να γίνεις μαθητής Χριστού; Θέλομε να γίνομε απόστολοι Χριστού, αδελφοί Χριστού; Αν ναι, τότε ταπεινώσου συ και γω και σύντριψε τον εγωισμό σου, με την απόλυτη υπακοή στο Χριστό, που αυτός πρώτος εγένετο υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε Σταυρού. Γι’ αυτό και συ φρόντιζε κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή, να αιχμαλωτίζεις πάν νόημα, σκέψη και λογισμό, στη υπακοή του Χριστού, και δια του Χριστού στον πνευματικό σου. Το ταπεινό φρόνημα μας δίνει την υπακοή στις Ευαγγελικές εντολές, θα σου ανοίγουν αδελφέ μου πάντοτε τις παράδοξες θύρες της νοεράς αδιαλείπτου προσευχής από καρδίας και πόνου.
Και πάλιν ερωτώ : Θέλετε Χριστιανοί μου, σεις και γω και όλοι μας, να ξεριζώσουμε τα πάθη μας, να μαλακώσουν οι πόνοι της ψυχής μας, από τα τόσα βάσανά μας, και να κατατροπώσουμε τα νοερά και νοητά ακάθαρτα πνεύματα που ζητούν την κόλασή μας; Αν ναι, τότε να μετανοούμε με συντριβή και να κράζουμε γοερά προς τον φιλάνθρωπον Θεόν, τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν από καρδίας μέχρι και πόνου, «Κύριε Ιησού Χριστέ, Θεέ και Σωτήρα μου, ελέησόν με τον αμαρτωλόν» και τότε θα έρθει η θεία παρηγοριά μέσα σου, θα έρθει η θεία παράκλησις, θα έρθει η θεία ανάπαυσις, για να ακολουθήσει μια παράδοξη, έστω και για λίγες μέρες ησυχία των λογισμών, μια μερική αταραξία των αισθήσεων αλλά και η βεβαιωμένη ελπίδα της σωτηρίας, ο φωτισμός του νου, το ζωντάνεμα της πίστεως, το άπλωμα της πραγματικής και πνευματικής αγάπης προς όλους, και τέλος η χαρά της Αναστάσεως.
Ναι, «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με», με συντριβή, με ταπείνωση, με δάκρυα, και αληθινή μετάνοια, και ιδιαιτέρως από καρδίας μέχρι πόνου.
Και τότε, και τότε, και τότε μόνον θα δούμε πρόσωπον Θεού,
και αυτό είθε να το δώσει εις όλους μας ο Θεός,
Αμήν.
194-δ
Και κάτι συμπληρωματικό.
Εξ αιτίας της επισκέψεως του Αρχιεπισκόπου Αθηνών, κυρίου Χριστοδούλου στον Πάπα της Ρώμης,
και της επισκέψεως αντιστοίχως του Πάπα στον Βαρθολομαίο, Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως,
επιθυμώ εκτός των άλλων, να τονίσω ιδιαιτέρως και ανελετικά μάλιστα
για την αλλοίωση του Συμβόλου της Πίστεως που έχει επιφέρει αυτός ο Πάπας, ως προεξάρχων της επιτροπής επί των δογματικών λεγομένων θεμάτων,
όχι μόνον στο Φιλιόκβε, (Filio que), αλλά και σ’ άλλα σημεία,
για να διαπιστώσετε τις τεράστιες διαστάσεις που παίρνει η αίρεσις των παπικών,
και απορώ δια τις αλληλοεπισκέψεις.
Αυτά όμως όπως και άλλα πολλά,
τα οποία θα πούμε για τα δαιμόνια,
-για να δούμε ποιοι έχουν δαιμόνια, οι δαιμονοκρατούμενοι, ή οι αιρετικοί, και προπαντός οι άρχοντες των αιρετικών;-
θα τα πούμε όμως μαζί, μεθαύριο Τετάρτη, οκτώ παρά τέταρτο.
