Καλοί και κακοί λογισμοί και η καλλιέργεια των αγαθών λογισμών

21/06/2009

237 α


«Και μεταξύ αλλήλων των λογισμών κατηγορούντων ή και απολογουμένων».
Στο στίχο αυτό χριστιανοί μου, που είναι από το σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα, μας λέγει ο Απόστολος Παύλος ότι η συνείδησις όλων των ανθρώπων ανεξαρτήτου θρησκείας, καταμαρτυρεί, φωνάζει και διαμαρτύρεται για τα έργα που κάνει ο άνθρωπος. Και διαμαρτύρεται πολλές φορές κατά παράξενο τρόπο κι αν είναι καλά κι αν είναι κακά, κι αν είναι αγαθά κι αν είναι πονηρά. Η διάνοια των ανθρώπων, ο νους δηλαδή, παράλληλα προς την συνείδηση που ελέγχει, γεννά και λογισμούς που ή κατηγορούν ο ένας τον άλλο ή και απολογούνται για να εξακριβώσουν ποία η διαφορά μεταξύ του καλού και του κακού. Αυτά είπε ο Απόστολος Παύλος. Εάν βέβαια τα συνδέσουμε και με τους προηγουμένους 3 στίχους, 14, 15 και 16 του 2ου κεφαλαίου από την προς Ρωμαίους επιστολή, θα διαπιστώσουμε ότι ο Παύλος μας ομιλεί για μια πολύ μεγάλη αλήθεια, ότι όλοι οι άνθρωποι βαπτισμένοι και όχι, κι αυτοί που δεν είναι βαπτισμένοι, έχουν μέσα τους τον έμφυτο τυπικό νόμον της συνειδήσεως, που τους υποδεικνύει τη διαφορά μεταξύ του αγαθού και του κακού γι’αυτό και θα κριθούνε.
Σε μας όμως τους χριστιανούς, μας αποκαλύπτει η συνείδησις επιπλέον και την διαφορά μεταξύ αγάπης και μίσους, αρετής και αμαρτίας, αλήθειας και ψεύδους, φωτός και σκότους. Οι δε υποδείξεις αυτές που μας αποκαλύπτονται, τις υποστηρίζει πάντοτε η συνείδησίς μας με διάφορους καλούς και ελεγκτικούς λογισμούς στους οποίους αντιστέκονται, ή για να χρησιμοποιήσω μια σημερινή έκφραση, αντιπολιτεύονται κάποιοι λογισμοί που αναδύονται, που γεννιένται μέσα μας, είτε από τις αδυναμίες και τα πάθη μας, δηλαδή απ’την ψυχή μας μέσα, είτε από την κακή σπορά του διαβόλου.
Η κακή σπορά του διαβόλου για μας τους σημερινούς νεοέλληνες ορθοδόξους χριστιανούς που έχουμε τόσα τεχνητά φοβερά μέσα μεταδόσεως του κακού, είναι πάρα πολύ εύκολο.
Όλους αυτούς τους κακούς λογισμούς και τις κρυφές και πονηρές επιθυμίες που εξωτερικεύονται τις περισσότερες φορές με τη μορφή των λόγων και άλλοτε με των πράξεων, αλλά μπορεί όμως να εκφραστούν κάποιοι λογισμοί μέσα μας με επιθυμίες κακές, με πονηρίες, με σκέψεις βδελυχτές. Τότε ο Θεός θα μας κρίνει. Το είπε ο Παύλος στο αποστολικό ανάγνωσμα: «κρινεί ο Θεός τα κρυφά των ανθρώπων κατά το Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού». Έτσι μας κατέληξε το αποστολικόν ανάγνωσμα. Θα μας κρίνει ο Θεός για όλους τους κρυφούς λογισμούς που έχουμε, ιδιαιτέρως δε όταν είναι κακοί, όταν είναι διεστραμμένοι, όταν είναι πονηροί, όταν είναι βλάσφημοι, όταν είναι γεμάτο μίσος, φθόνο και ζήλεια και πολλά άλλα.
Έτσι με τη βοήθεια της συνειδήσεώς μας, οι καλοί λογισμοί μας κατηγορούν αν σκεφτόμαστε ή λέμε ή πράττουμε το κακό, το στραβό και γενικά το κάθε τι αμαρτωλό. Κι άλλοτε πάλι οι αγαθοί λογισμοί μας υπερασπίζονται όταν προσπαθεί ο διάβολος να στείλει τους δικούς του κακούς λογισμούς ακόμα και με τις δήθεν λογικές, αυτές δηλαδή τις σκέψεις που μας φαίνονται ότι είναι λογικές. Γι’αυτό δεν χρειάζεται καμία δικαιολογία στις κακές μας σκέψεις. Διότι η δικαιολογία κατά τους πατέρες μας είναι ο δικηγόρος του διαβόλου.

Ο διάβολος για να προκαλέσει ακηδία και αμέλεια ή βαριεστημάρα για να κάνουμε προσευχή, για να έρθουμε στην εκκλησία, για να σταθούμε με προσοχή και τα λοιπά, προκαλεί ένα είδος αφηρημάδος. Το προκάλεσε και σήμερα στη Θεία Λειτουργία, γιατί το μυαλό μας πετούσε πότε από δω και πότε από κει και δεν ήταν συγκεντρωμένο στα τελούμενα της Θείας Λειτουργίας. Μ’αυτόν τον τρόπο, εκμεταλλεύεται και κερδίζει ψυχές αφ’ενός από την κακή κλίση και τη ροπή που έχουμε προς το κακό εμείς και αφ’ετέρου από τις αδυναμίες και τα πάθη που έχουμε όλοι οι άνθρωποι ανεξαιρέτως και όλοι εδώ μέσα και πρώτος εγώ.

Όταν όμως οι ίδιοι φροντίζουμε κάθε μέρα και κάθε ώρα να καλλιεργούμε αγαθούς και καλούς λογισμούς, τότε αυτή η προσπάθεια καλείται «θεάρεστος μέριμνα». Δηλαδή, λογισμοί και σκέψεις που ενασχολούνται μόνο με τη σωτηρία της ψυχής μας. Οι θεάρεστοι λογισμοί βοηθούνται κατά πρώτον λόγον από την καλλιέργεια της ευχής, της ευχής του ονόματος του Ιησού Χριστού, από το «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με». Μερικοί από σας τη λέγατε σήμερα στη Θεία Λειτουργία και βοηθιόσασταν είτε στο να διατηρείτε μέσα σας την ευχή των πέντε αυτών λέξεων ή να έχετε αγαθούς λογισμούς. Οι άλλοι, που δεν είχαμε αυτή την προσοχή και μας χρειάζεται μαζί με τη μετάνοια και την προσευχή.
Οι θεάρεστοι λογισμοί βοηθιούνται κατόπιν από τη μελέτη της Καινής Διαθήκης και του Ψαλτηρίου όταν αυτά τα διαβάζουμε κάθε βράδυ στο σπίτι μας.
Τρίτον, βοηθιούνται οι καλοί λογισμοί από τη σωστή συμμετοχή στα σωστικά μυστήρια της Εκκλησίας μας, που είναι η Θεία Λειτουργία, η Θεία λατρεία, η Θεία Κοινωνία, η Ιερά Εξομολόγησις.
Τέταρτον βοηθιούνται από την τήρηση των ευαγγελικών εντολών.

Λέμε ότι αγαπάμε το Θεό και αγαπάμε και όλο τον κόσμο και αφού αγαπάμε όλο τον κόσμο, μερικοί λέμε, λέμε, ότι μπορώ να βγάλω τη μπουκιά απ’το στόμα μου και να τη δώσω σ’αυτόν που πεινάει.
Πρώτον, το Θεό τον αγαπάμε; Τον αγαπάμε εξ όλης ψυχής, καρδίας και διανοίας; Γιατί λέει ο Θεός: «εάν αγαπάτε με, τας εντολάς τας εμάς τηρείτε». Και ποιος τηρεί τις εντολές Του για να καυχηθεί ότι αγαπά τον Κύριο; Αφού ο Κύριος λέγει ότι και αν τηρήσετε όλα όσα είναι γραμμένα μέσα στο Ευαγγέλιο, θα λέτε ότι είστε άχρειοι δούλοι; Επομένως, λοιπόν, η φροντίδα μας είναι να καλλιεργούμε όσο το δυνατόν περισσότερο τους καλούς λογισμούς. Γιατί, να το προσέξετε αυτό, στους καλούς λογισμούς που καθαρίζουν ψυχή και καρδιά, εκεί διακονείται και εκεί αναπαύεται ο Θεός. Έρχεται...ιδού ίσταμαι επί τη θύρα και κρούω, εάν μου ανοίξεις την πόρτα της καρδιάς σου, θα μπω μέσα σου και θα συνδειπνήσω μαζί σου. Όπως προηγουμένως μετά από τα «σα εκ των σων» οι πύρινες φλόγες τη Πεντηκοστής σκορπίστηκαν μέσα στο ναό. Πόσοι άραγε αισθανθήκαμε το άνοιγμα της ψυχής μας ή το άνοιγμα της καρδιάς μας για να μέσα μας έτσι βιώσουμε την παρουσία του Αγίου Πνεύματος; Που ήταν αυτό που κατέβηκε και αγίασε τα Τίμια Δώρα και τα έκανε Σώμα και Αίμα Χριστού; Λοιπόν, μόνο τότε μπορούμε να έχουμε ήσυχη συνείδηση. Διότι η καρδιά μας διαπνεύεται πλουσίως από τη χάρη του Θεού.

Για να είμαστε έτοιμοι στη Θεία Λειτουργία, καλόν είναι όταν το βράδυ διαβάζουμε έστω και ένα κομμάτι από την ακολουθία της Θείας Μεταλήψεως ή δυο - μια ευχή του Ιωάννου του Χρυσοστόμου και μια του Αγίου Βασιλείου φτάνει - να προσθέσουμε και την ευχή του Οσίου Εφραίμ του Σύρου που εκεί διαλαλεί χτυπώντας τα στήθη του και φωνάζει Κύριον τον Θεόν.
«Κύριε ουκ έχω μετάνοια, ουκ έχω κατάνυξη, ουκ έχω συντριβή, ουκ έχω δάκρυον παρακλητικόν.
Και αυτό πρέπει να το διαβάζουμε με την ικεσία ότι μπορεί όταν υπάρχει μέσα σ’αυτή η αληθινή μετάνοια, να καθαριστεί η καρδιά. Αμαρτωλοί ήμεθα αλλά η καρδιά καθαρίζεται. Μόνο εις την καθαρή καρδιά, την τεταπεινωμένη και τη συντετριμμένη, όχι ο Θεός μόνο προσφέρει τη χάρη Του και το Θείο φωτισμό αλλά εμπιστεύεται και ολόκληρον τον εαυτόν Του για να κατοικήσει μέσα στην καρδιά μας.
Λέει μάλιστα και ως Τριάς Αγία, δηλαδή ως Τριαδικός Θεός λέγει: «και προς αυτόν πορευσόμεθα και μονή παρ’ αυτώ ποιήσομεν». Εγώ, ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιον Πνεύμα, ο ένας Τριαδικός Θεός, πορευόμεθα, πλησιάζουμε, ανοίγουμε την πόρτα της ψυχής σου και μπαίνουμε μέσα. Να μας αναπαύσεις, να μας διακονήσεις ή να διακονήσουμε εμείς την ψυχή σου για να έχει περισσότερο χάρη η χάρη και περισσότερο φως το φως. Γι’αυτό και το τονίζουμε αυτό, ότι διακονείται και αναπαύεται.

Δυστυχώς για μας, δε συμβαίνουν αυτά τα υψηλά και τα ωραία, αντιθέτως μάλιστα ήμεθα και οι περισσότεροι από μας αντιδραστικοί στους αγαθούς λογισμούς και στο όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Ο νους μας παραμένει και θολός και σκοτεινός. Ύστερα, άμα είναι ο νους μας σκοτεινός φωνάζουμε «Θεέ μου, φώτισε τα παιδιά μου». Πώς θα φωτιστούν τα παιδιά μας αφού εμείς πρώτοι ως γονείς παραμένουμε αφώτιστοι, αφού εμείς πρώτοι δίνουμε το κακό παράδειγμα; Σκοτίζεται δηλαδή ο νους μας απ’ τους κακούς λογισμούς, τους αισχρούς, τους πονηρούς και τους βλασφήμους, διότι η βλασφημία του Θείου ονόματος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, της Υπεραγίας Θεοτόκου και του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού δυστυχώς υβρίζεται κάθε μέρα, σχεδόν από κάθε Έλληνα – σεις βέβαια εξαιρείσθε -.αλλά αυτή είναι η κατάντια μας. Κι αυτήν θα την πληρώσουμε. Πώς; Δεν ξέρουμε. Αλλά θα’ρθει η ώρα της πληρωμής.

Σκοτίζεται λοιπόν ο νους μας απ’ τους κακούς λογισμούς και φωτίζεται από τους καλούς και τους αγαθούς λογισμούς.

Μερικές φορές πάλι, μέσα στην εκκλησία δίνουμε αφορμή στο διάβολο και κάνουμε συγκαταθέσεις και αρχίζουμε και κουτσομπολεύουμε και δώ μέσα .. όχι μόνο με τους ψιθύρους, και με το νου.. «τι φοράει αυτή; μα .. Η άλλη; Και γιατί έχει αυτή κομποσχοίνι στο χέρι της; Και γιατί το κουνάει συνέχεια και λεει Κύριε ελέησον, Κύριε ελέησον; Και γιατί το κουνάει σταυροειδώς..τη θεούσα μας παριστάνει;» Και κάτι άλλο.. «πάλι θα κοινωνήσει; Μα Αγία είναι αυτή; Να που τώρα φοράει και μαντήλα» και ούτω καθεξής. Τι μας ενδιαφέρει, ας κοιτάξουμε τα χάλια μας. Ο Θεός μας βλέπει και θα μας κρίνει αυστηρά. Κρινεί ο Θεός τα κρυπτά των ανθρώπων αφού ως πανταχού παρών είναι ο ετάζων καρδίας και νεφρούς, που βλέπει μέσα μας δηλαδή και την καρδιά μας και τα μυαλά μας.

Ας δώσουμε όμως σήμερα όλοι μας μαζί μια ιερή υπόσχεση ότι θα αλλάξουμε στάση στη ζωή μας και ιδιαιτέρως στην πνευματική και θα προσπαθήσουμε να αγωνιστούμε για να καλυτερεύσουμε. Ναι, να καλυτερεύσουμε τους λογισμούς μας. Από κακούς να τους κάνουμε αγαθούς και καλούς. Θα μας βοηθήσει σ’ αυτό η προσευχή στο όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με». Και θα δείτε πως μπαίνει φωτιά και καίγει ως άχυρα τους κακούς και αισχρούς λογισμούς. Να αγωνιστούμε για να αποκτήσουμε μεγαλύτερη υπομονή, να αποκτήσουμε αληθινή μετάνοια και να κερδίζουμε αγαθούς λογισμούς που διώχνουν τους κακούς και τους πονηρούς.

Οι καλοί λογισμοί ονομάζονται αγγελικοί. Οι κακοί λογισμοί ονομάζονται δαιμονικοί. Γι’αυτό και η Αγία Γραφή συνιστά πάντοτε «Νίκα το κακόν δια του αγαθού». Μας το προτρέπει η Αγία Γραφή πάλι από την προς Ρωμαίους επιστολή. Άρα οι καλές και ενάρετες σκέψεις διώχνουν τις κακές και τις πονηρές.
Γιατί λοιπόν το «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με» γεννά τους αγαθούς λογισμούς; Αφ’ενός μεν αντιστρατεύονται τους κακούς και αφ’ετέρου αποστομώνουν τους δαιμονικούς. Βλέπουμε δηλαδή ότι οι Πατέρες, από διάφορους Πατέρες είναι αυτό, να επαναλαμβάνουν ακριβώς τα ίδια λόγια, τις ίδιες συστάσεις σε μας τους χριστιανούς που παλεύουμε εδώ στον κόσμο αλλά και συστάσεις όμως και στα μοναστήρια, στους μοναχούς και τις μοναχές. Εμείς δεν έχουμε να φοβηθούμε τη μεγαλη κρίση του Θεού που θα έρθει για να κρίνει τα κρυπτά των ανθρώπων διότι οι δικοί μας λογισμοί ήδη από σήμερα γεμίζουν από φως Χριστού. Από φως αληθινόν. «Είδομεν το φως το αληθινόν» ψάλλατε λίγο προηγουμένως και «ελάβομεν Πνεύμα επουράνιον». Είδαμε το φως της Αναστάσεως, είδαμε το φως της Πεντηκοστής, είδαμε τη γλώσσα του πυρός στα Τίμια Δώρα, στο Άγιο ποτήριο. Και με το «ελάβομεν Πνεύμα επουράνιον» σημαίνει ότι ήδη με το τέλος της Θείας Λειτουργίας έγινε κτήμα μας το Άγιον Πνεύμα και αισθανόμαστε τους ανασασμούς Του. Τους ανεκλάλητους ανασασμούς Του! Που εμείς δεν τους βγάζουμε αλλά τους βγάζει το ‘Αγιο Πνεύμα για λογαριασμό μας και στενάζει και λέγει «Είμαι αμαρτωλός. Θεέ μου βοήθησέ με. Ήμαρτον εις τον Ουρανόν και ενώπιόν Σου. Ο Θεός μου ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ. Μνήσθητί μου Κύριε όταν έρθεις εν τη Βασιλεία Σου». Να λοιπόν, πώς έρχεται το φως της Αναστάσεως. Και αυτό πρέπει να είναι το καλημέρα και το καληνύχτα. Έτσι θα φώναζε, από μέσα του και από έξω του σε κάθε χαιρετισμό ο Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ. «Χαρά μου Χριστός Ανέστη». Λοιπόν αυτή την κραυγή μαζί με την ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με» είθε με το καλό να την αξιώσει ο Πανάγαθός Θεός να γίνει και σε μας προσωπική μας ζωή.

Αμήν.

--


Ευχή εις τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν

Δέσποτα Χριστέ, ο Θεός,
ο τοις πάθεσί σου τα πάθη μου θεραπεύσας,
και τοις τραύμασί σου τα τραύματά μου ιατρεύσας,
χάρισαί μοι τω πολλά σοι πταίσαντι δάκρυα κατανύξεως·
συγκέρασόν μου το σώμα από οσμής του ζωοποιού σώματός σου,
και γλύκανόν μου την ψυχήν τω σω τιμίω Αίματι,
από της πικρίας ην με ο αντίδικος επότισεν.

Ύψωσόν μου τον νούν πρός σέ, κάτω ελκυσθέντα,
και ανάγαγέ με από του χάσματος της απωλείας·
ότι ουκ έχω μετάνοιαν, ουκ έχω κατάνυξιν, ουκ έχω δάκρυον παρακλητικόν,
τα επανάγοντά με τέκνα προς ιδίαν κληρονομίαν.

Εσκότισμαι τον νούν εν τοις βιωτικοίς πάθεσι,
και ουκ ισχύω ατενίσαι πρός σε εν οδύνη,
ου δύναμαι θερμανθήναι τοις δάκρυσι της πρός σε αγάπης.

Αλλά Δέσποτα Κύριε Ιησού Χριστέ ο θησαυρός των αγαθών,
δώρησαί μοι μετάνοιαν ολόκληρον και καρδίαν επίπονον εις αναζήτησίν σου·
χάρισαί μοι την χάριν σου,
και ανακαίνισον εν εμοί τας μορφάς της σης εικόνος.

Κατέλιπόν σε, μη με εγκαταλίπης·
έξελθε εις αναζήτησίν μου,
απανάγαγέ με εις την νομήν σου,
συναρίθμησον με τοις προβάτοις της εκλεκτής σου ποίμνης,
και διάθρεψόν με συν αυτοίς εκ της χλόης των θείων σου Μυστηρίων·
πρεσβείαις της πανάγνου Μητρός σου και πάντων των Αγίων σου.
Αμήν.